06. Προτοῦ νά δύσει ὁ ἥλιος (17-23/11)

Στό προγούμενο θέμα τοῦ Κύκλου μας, πού ἦταν τό «Ὀργίζεσθε καί μή ἁμαρτάνετε», ἐξετάσαμε πότε ὁ θυμός καί ἡ ὀργή εἶναι πάθος καί πότε προτέρημα. Πότε θυμώνει κανείς καί ἁμαρτάνει καί πότε θυμώνει χωρίς νά ἁμαρτάνει. Στό σημερινό θέμα τοῦ Κύκλου μας θά ἐξετάσουμε, τί μᾶς ὑποδεικνύει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ νά κάνουμε, ὡς διορθωτική κίνηση, ὅταν θυμώνουμε καί πικραινόμαστε μέ τούς συνανθρώπους μας.

1. Θά διαβάσουμε τό Α΄ Μέρος τοῦ ἄρθρου «Προτοῦ νά δύσει ὁ ἥλιος», «Ὁ Σωτήρ», τεῦχ. 3338/1.10.25/σελ. 407-408, ἕως ἐκεῖ πού λέει: «Μή δίνετε εὐκαιρία στόν διάβολο νά εἰσχωρήσει στό ἐσωτερικό σας καί νά σᾶς ἀνακατέψει», καί θά ποῦμε στά Μέλη: Ἐξαιτίας τοῦ ἐγωισμοῦ μας ἐρχόμαστε σέ ἀντίθεση μέ τούς συνανθρώπους μας καί πικραινόμαστε. Τέτοια φαινόμενα παροργισμοῦ στίς μεταξύ μας σχέσεις εἶναι δυστυχῶς συνηθισμένα καί γίνονται λάθη πολλά στήν ἀντιμετώπισή τους. Μποροῦμε νά ἀναφέρουμε μερικά ἀπό τά λάθη πού γίνονται; (Σκέψεις Μελῶν…) Μερικοί δυσκολεύονται μετά τόν παροργισμό νά δώσουν τά χέρια καί νά συμφιλιωθοῦν μ᾿ αὐτούς πού πικράθηκαν. Μπορεῖ νά περάσουν ἡμέρες, ἑβδομάδες, μῆνες, χρόνια καί αὐτοί νά ἐπιμένουν νά κρατοῦν σέ ἀπόσταση αὐτούς μέ τούς ὁποίους λογόφεραν. Αὐτή ἡ ἀντιμετώπιση εἶναι λανθασμένη. Δέν βοηθεῖ στήν ἐξομάλυνση τῶν σχέσεών μας μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους. Ἄλλοι κόβουν τήν καλημέρα ἀπό τούς ἀνθρώπους μέ τούς ὁποίους πικράθηκαν. Κι αὐτή ἡ ἀντιμετώπιση εἶναι λανθασμένη. Δέν λύνει προβλήματα, ἀλλά τά διατηρεῖ καί τά ἐπαυξάνει. Ἄλλοι λένε ἐπιπλέον καί λόγια προσβλητικά γιά τούς ἀνθρώπους μέ τούς ὁποίους πικράθηκαν. Οὔτε κι αὐτή ἡ ἀντιμετώπιση βοηθεῖ στήν ἐξομάλυνση τῶν σχέσεών μας μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους. Γιατί νά μή λέμε ἀκόμη καί γιά τούς ἐχθρούς μας τόν λόγο τόν καλό;

2. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ τί μᾶς ὑποδεικνύει νά κάνουμε ὡς διορθωτική κίνηση; (Σκέψεις Μελῶν…) Ὁ ἀπόστολος Παῦλος στίς πρακτικές νουθεσίες πού ἀπευθύνει στούς Χριστιανούς τῆς Ἐφέσου καί κατ᾿ ἐπέκταση σέ ὅλους τούς Χριστιανούς, μᾶς προτρέπει νά συμφιλιώνεστε αὐθημερόν μέ τούς ἀνθρώπους πού πικραθήκαμε, προτοῦ νά δύσει ὁ ἥλιος: «ὁ ἥλιος μή ἐπιδυέτω ἐπί τῷ παροργισμῷ ὑμῶν» (Ἐφεσ. δ΄ 26). Ἄν συμβεῖ, μᾶς λέει, νά ὀργισθεῖτε καί νά ἔρθετε σέ ρήξη μεταξύ σας, νά σπεύδετε νά συμφιλιώεσθε μέ τούς ἀνθρώπους πού πικραθήκατε ὅσο τό δυνατόν νωρίτερα, τήν ἴδια ἡμέρα πού συνέβη τό θερμό ἐπεισόδιο, ὥστε νά μή σᾶς προφθάσει ἡ δύση τοῦ ἡλίου.

Πόσο ὡραία εἶναι αὐτή ἡ εἰκόνα πού χρησιμοποιεῖ θεῖος Ἀπόστολος! «Ὁ ἥλιος μή ἐπιδυέτω ἐπί τῷ παροργισμῷ ὑμῶν»! Λογοφέρατε, ὑψώσατε τή φωνή σας, ἤλθατε σέ ρήξη μεταξύ σας; Ὅ,τι κι ἄν κάνατε πού νά δημιούργησε ἔνταση καί νά ψύχρανε τίς μεταξύ σας ὁμαλές σχέσεις, μήν τό ἀφήνετε νά χρονίζει γιά πολύ καιρό. Ἄν εἶναι δυνατόν, νά δίνετε τά χέρια καί νά ἀλληλοσυγχωρεῖσθε μέ τούς ἀνθρώπους πού πικραθήκατε, προτοῦ νά δύσει ὁ ἥλιος.

3. Γιατί ὁ αἰώνιος λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς προτρέπει νά ἀλληλο­συγχωρούμαστε, προτοῦ νά δύσει ὁ ἥλιος; (Σκέψεις Μελῶν…) Διότι ὅσο πιό πολύ καθυστεροῦμε νά συνδιαλλαγοῦμε, τόσο περισσότερο μεγαλώνει τό χάσμα πού δημιουργήθηκε καί ἡ μελλοντική γεφύρωσή του γίνεται δυσκολότερη. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος σέ ἑρμηνευτική ὁμιλία τῆς πρός Ἐφεσίους ἐπιστολῆς, σχολιάζοντας αὐτό τόν στίχο, παρατηρεῖ ὅτι πρέπει νά ἀλληλοσυγχωρούμαστε, προτοῦ νά δύσει ὁ ἥλιος, διότι ἄν μεσολαβήσει ἡ νύχτα, μπορεῖ τά πράγματα νά γίνουν χειρότερα. Μπορεῖ ὁ διάβολος νά ἀναθερμάνει τό «λείψανον» τῆς ὀργῆς μας καί νά μᾶς πικράνει περισσότερο. Μπορεῖ νά ἐρεθίσει τή φλεγμονή πού δημιουργήθηκε ἀπό τό τραῦμα μας καί νά τό μεγαλώσει περισσότερο. Μπορεῖ νά τροφοδοτήσει μέ νέους ἀτμούς τήν ὀργισμένη ψυχή μας, βάζοντας διάφορες σκέψεις ἐναντίον ἐκείνου, ὁ ὁποῖος μᾶς ἀδίκησε, γιά νά μᾶς ἀναστατώσει περισσότερο. Μία εὐχή τῆς Ἐκκλησίας μας λέει ὅτι ὁ διάβολος «ἐν σκότει διαπορεύεται». Δηλαδή, ἐπωφελεῖται τό σκοτάδι τῆς νύχτας γιά νά τυλίξει πιό σφιχτά τό κουβάρι τῶν λογισμῶν. Ἕνας ἀρχαῖος ἑρμηνευτής, ὁ ἅγιος Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης, λέει ὅτι ὁ διάβολος «ἐξάπτει πλέον (περισσότερο) τά γεγενημένα, παροξύνει δέ εἰς ἄμυναν, ἐρεθίζει δέ εἰς ἔχθραν, διεγείρει δέ εἰς κατηγορίας, κατασκευάζει δέ μνησικακίαν, καί μύρια τίκτει ἐντεῦθεν κακά». Ἐξάπτει τόν θυμό μας, ὑποδαυλίζει τή σύγχυση πού δημιουργεῖται στό ἐσωτερικό μας, μᾶς κάνει νά ἐχθρευόμαστε τούς συνανθρώπους μας, νά τούς κατηγοροῦμε μέ βαριές κατηγορίες, νά μνησικακοῦμε ἐναντίον τους καί ἄλλα πολλά πάθη διεγείρει, γιά νά μᾶς κάνει ἄνω κάτω. Ὅλοι οἱ Χριστιανοί πού ἀγωνίζονται «τόν καλόν ἀγῶνα τῆς πίστεως» ἔχουν πείρα τῆς τέχνης τοῦ διαβόλου νά μεγαλοποιεῖ τόν παροργισμό μας, γιά νά χωρίζει τούς ἀνθρώπους καί νά δημιουργεῖ μνησικακίες καί ἐχθρότητες. Μία παροιμία λέει ὅτι ὁ διάβολος κάνει τήν τρίχα τριχιά.

Ἔπειτα θά διαβάσουμε τό ὑπόλοιπο ἄρθρο καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη: Τί ἄλλο μᾶς προτρέπει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ νά κάνουμε, γιά νά νικοῦμε τόν θυμό καί τήν ὀργή; (Σκέψεις Μελῶν…) 1. Μᾶς προτρέπει νά ἀντιστεκόμαστε στόν διάβολο, γιά νά στρέφει τά νῶτα του καί νά φεύγει κατησχυμμένος. Ἄν δέν διώχνουμε τήν προσβολή τοῦ διαβόλου «εὐθύς καί παρευθύς καί ἐν τῷ ἅμα»· ἄν τοῦ ἀφήνουμε ἀνοικτή κερκόπορτα γιά νά περάσει, εἰσέρχεται στόν οἶκο τῆς ψυχῆς μας καί κάνει κατάληψη. Ὁ αἰώνιος λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς προτρέπει νά μήν τοῦ δίνουμε τόπο, γιά νά δημιουργήσει προγεφύρωμα. «Μηδέ δίδοτε τόπον τῷ διαβόλῳ» (Ἐφεσ. δ΄ 27)! Μή δίνετε εὐκαιρία στόν διάβολο νά εἰσχωρήσει στό ἐσω­τερικό σας καί νά σᾶς ἀνακατέψει. Νά θεωροῦμε πάντοτε τόν διάβολο ἀνεπιθύμητο ἐπισκέπτη. Καί  ὅταν ἔρχεται, νά μήν τοῦ δίνουμε τόπο νά στρογγυλοκαθίσει, ἀλλά νά τόν ἀναγκάζουμε νά στρέψει τά νῶτα του καί νά φύγει κατησχυμμένος. «Ἀντίστητε τῷ διαβόλῳ, καί φεύξεται ἀφ᾿ ὑμῶν» (Ἰακ. δ΄ 7). Νά τόν διώχνουμε λέγοντας: «ὕπαγε ὀπίσω μου, σατανᾶ» (Ματθ. ις΄ 23). Πίσω μου σ᾿ ἔχω, σατανᾶ. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει: Νά μήν ὀργίζεσαι ἐναντίον τοῦ συγγενοῦς σου, ἀλλά ἐναντίον τοῦ δαίμονα. Μέ ἐκεῖνον ποτέ νά μή συμφιλιωθεῖς, σέ ἐκεῖνον ἐξάντλησε καί δαπάνησε τήν ὀργή σου, σ᾿ ἐκεῖνον στῆσε παγίδα, μή χορτάσεις ποτέ νά τόν πολεμᾶς (ΕΠΕ 6, 668).

2. Νά ταπεινώνουμε τόν ὑπερήφανο λογισμό μας. Ὁ ἱερός Χρυ­σό­στομος λέει: Μέ τούς ταπεινούς λογισμούς κοιμίζουμε τόν θυμό: «Ἐν τοῖς λογισμοῖς τοῖς ταπεινοῖς κοιμίζομεν τόν θυμόν». Ὅλοι τό παραδεχόμαστε ὅτι ὁ ἐγωισμός καί ἡ ὑπερηφάνειά μας εἶναι ἡ κυριότερη αἰτία πού ἐρχόμαστε σέ ρήξη μέ τούς συνανθρώπους μας. Γι᾿ αὐτό, ὅσο μποροῦμε, νά ταπεινώνουμε τόν ὑπερήφανο λογισμό μας. Ἄν ἡ αἰτία τοῦ ἐγωισμοῦ ἐκλείψει, δίνει τή Χάρι Του ὁ Θεός καί μποροῦμε εὐκολότερα νά πλησιάσουμε αὐτούς μέ τούς ὁποίους πικραθήκαμε, νά τούς ζητήσουμε συγγνώμη καί νά ἀλληλοσυγχωρηθοῦμε. Ἡ καλύτερη ἀντιμετώπιση εἶναι τό κακό νά τό χτυπᾶμε στή ρίζα του, πού εἶναι ὁ ἐπάρατος ἐγωισμός μας. Ἡ ρήση τοῦ ἱεροῦ Ψαλμωδοῦ «ἐταπεινώθην καί ἔσωσέ με» (Ψαλ. ριδ΄ [114] 6) ἔχει κι ἐδῶ τήν ἐφαρμογή της. Ὅπως τό δένδρο ξηραίνεται, ὅταν κοποῦν οἱ ρίζες του, ἔτσι καί ὁ θυμός «ξηραίνεται», ὅταν κοπεῖ ἡ ρίζα του. Νά ἔχουμε ὡς πρότυπό μας τόν Κύριο καί Θεό μας, ὁ Ὁποῖος μᾶς προτρέπει νά μιμηθοῦμε τήν πραότητα καί τήν ταπείνωσή Του: «Μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὅτι πρᾷός εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ» (Ματθ. ια΄ 29). Οἱ πρᾶοι καί ταπεινοί ἄνθρωποι δέν θυμώνουν καί δέν ὀργίζονται. Ὁ ὅσιος Δωρόθεος λέει: «Ἡ ταπείνωση κάνει τόν ἄνθρωπο νά μήν ὀργίζεται, οὔτε νά ἐξοργίζει κανέναν… Μόλις μυρίσει ἡ ταπείνωση, ἐξαφανίζονται κάθε πικρία καί θυμός».

3. Νά συνεξηγούμαστε καί νά ἀλληλοσυγχωρούμαστε. Ἐφόσον τό νά κόβουμε τήν «καλημέρα», τό νά μή μιλιόμαστε γιά μεγάλο χρονικό διάστημα, τό νά λέμε λόγια προσβλητικά ὁ ἕνας σέ βάρος τοῦ ἄλλου, δέν ἐξομαλύνει τίς σχέσεις μας ἀλλά τίς χειροτερεύει, ἐμεῖς νά ἐπιδιώκουμε τά ἀκριβῶς ἀντίθετα. Δηλαδή, τό νά συνεξηγηθοῦμε μέ τούς ἀνθρώπους πού πικραθήκαμε, νά συμφιλιωθοῦμε, νά δώσουμε τά χέρια καί νά ἀλληλοσυγχωρηθοῦμε, νά τούς ποῦμε «χρόνια πολλά», νά τούς εὐχηθοῦμε μέ τίς θερμότερες εὐχές, νά τούς δείξουμε ἀγάπη καί καλοσύνη. Κι ὅλα αὐτά νά τά κάνουμε χωρίς καθυστερήσεις νύχτας, ἡμερῶν, ἑβδομάδων, μηνῶν καί ἐτῶν, ὅσο τό δυνατόν συντομότερα, προτοῦ νά δύσει ὁ ἥλιος!

«Ἰησοῦ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ὁ πραΰς καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ, κατάπεμψον κατά τό μέγα καί πλούσιον ἔλεός Σου ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν τό Πνεῦμα τῆς εἰρήνης καί τῆς πραότητος, ἵνα εἰρηνεύοντες ἐκ τοῦ κακίστου πάθους τοῦ θυμοῦ μνημονεύομεν ἀεί τοῦ ἐνδόξου καί φοβεροῦ ὀνόματός Σου μετά καρδίας γαλινιώσης. Ἰησοῦ, τό ἀρνίον τό ἄκακον, τό προσφερόμενον ἐνώπιον τοῦ οὐρανίου Πατρός θυσία ὑπέρ ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν καί ἀχρείων, ἐπάκουσον ἡμῶν ἐν τῇ ὥρᾳ ταύτῃ δεομένων σου καί ἐλευθέρωσον ἡμᾶς ἐκ τοῦ φοβεροῦ τοῦ θυμοῦ πάθους, διότι ἀπολλύμεθα ἐξ αὐτοῦ καί δέν δυνάμεθα ποτέ νά ἀφιερωθῶμεν εἰς τήν ἀγάπην σου καί εἰς τό θέλημά σου τό ἅγιον, ἐνόσῳ ὑπό τοῦ πάθους τούτου κατεχόμεθα. Ἰησοῦ ἀνεξίκακε, ὁ ἐπί τοῦ Σταυροῦ ὑπέρ τῶν σταυρωσάντων σε πρός τόν οὐράνιόν σου Πατέρα προσευχόμενος, ποίησον καί ἡμᾶς τοιούτους, ὥστε νά προσευχώμεθα ὑπέρ τῶν ἐπηρεαζόντων καί κακοποιούντων ἡμᾶς, ἵνα οὕτω γενώμεθα μιμηταί σου καί δοξάζεται καί δι ἡμῶν τό πανάγιόν Ὄνομά Σου νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν (π. Εὐσεβίου Ματθοπούλου).

ΥΓ. Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἁγιολογικό, γιά τόν ἅγιο ἀπόστολο Ἀνδρέα τόν Πρωτόκλητο.