Σύνθημα 2025-2026

Μεταφορτώσεις

Θέμα για τους κυκλάρχες

 

Κάθε χρόνο ἡ πρώτη μας συνάντηση ἀντλεῖ τό θέμα της ἀπό τό Γενικό Σύνθημα τῶν Κύκλων Μελέτης Ἁγίας Γραφῆς (Φοιτητῶν καί Ἐπιστημόνων). Τό φετινό σύνθημα ἀναφέρεται στή σχέση τῆς ἀλήθειας μέ τήν ἐλευθερία καί κρίνεται κατεξοχήν ἐπίκαιρο, καθώς μάλιστα στίς ἡμέρες μας χαλκεύονται παγκοσμίως τά δεσμά μιᾶς στυγνῆς πνευματικῆς δικτατορίας, πού ἑδράζεται ἐπάνω στό ψεῦδος καί τήν ἀποστασία ἀπό τόν Θεό καί τά ἐντάλματα τοῦ Εὐαγγελίου.

Μελέτη περικοπῆς: Ἰω. η΄ 31-36.
(Σημείωση: Τό Σύνθημα εἶναι τό β΄ ἡμιστίχιο τοῦ στίχ. 32: «ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς», ἐμεῖς ὅμως θά διαβάσουμε ὅλους τούς στίχους πού ἀποτελοῦν τή συνάφεια τοῦ ἱεροῦ κειμένου).

1. Στόν στίχ. 31 ὁ Κύριος προτρέπει τούς ἀκροατές Του νά μείνουν «ἐν τῷ λόγῳ» Του. Γιατί προβαίνει σ᾿ αὐτή τήν προτροπή καί τί σημαίνει «μένειν ἐν τῷ λόγῳ» τοῦ Κυρίου; (Τά Μέλη ἄς ποῦν τίς σκέψεις τους). Εἶχε προηγηθεῖ διδασκαλία τοῦ Κυρίου πρός τά πλήθη τῶν Ἱεροσολυμιτῶν, καί ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης ἀναφέρει (στίχ. 30) ὅτι «ταῦτα αὐτοῦ λαλοῦντος πολλοί ἐπίστευσαν εἰς αὐτόν». Ὅμως ὁ Κύριος γνώριζε ὅτι τῶν περισσοτέρων ἡ πίστη πού δημιουργήθηκε μέσα τους θά ἦταν προσωρινή, παροδική, καί ὅτι στίς πρῶτες δυσκολίες πού ἐνδεχομένως θά συναντοῦσαν στή ζωή τους θά ἀποστατοῦσαν, ὅπως καί ἄλλοτε τό ἔκαναν (βλ. Ἰω. ς΄ 66). Γι᾿ αὐτό τούς προτρέπει νά «μείνουν» στόν λόγο Του. Τό «μένειν ἐν τῷ λόγῳ» τοῦ Χριστοῦ σημαίνει τό νά προβεῖ ὁ ἄνθρωπος σέ μιά ὑπεύθυνη ἐσωτερική διαδικασία ἀποδοχῆς τῆς διδασκαλίας Του μέ ὅ,τι κι ἄν αὐτό σημάνει γι᾿ αὐτόν: θλίψεις, δοκιμασίες, σταυρό, θάνατο (πρβ. καί Μάρκ. η΄ 34). Σημαίνει τό νά εἰσδύσει στό πνεῦμα τῶν λόγων τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι νά μείνει μόνο στό γράμμα. Καί ἐπιπλέον νά θελήσει νά συμμορφώσει τή ζωή του μέ ὅ,τι οἱ λόγοι αὐτοί ἀπαιτοῦν. Νά τούς καταστήσει ὄχι μόνο πυξίδα καί ρυθμιστή ἐξωτερικό στή ζωή του, ἀλλά τρόπον τινά μέρος τοῦ εἶναι του, τῆς ὑποστάσεώς του· τό «ἐγώ» του νά ταυτιστεῖ πλήρως μέ τούς λόγους τοῦ Κυρίου (πρβ. καί Λουκ. η΄ 15).

2. Μέ τήν παραπάνω προϋπόθεση καί ὡς ἀποτέλεσμά της θά ἐπέλθει αὐτό πού ὁ Κύριος λέει στόν στίχ. 32: «γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν, καί ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς». Πρόκειται γιά ὕψιστη διακήρυξη τοῦ Κυρίου μέ δυσθεώρητο βάθος, τό ὁποῖο θά προσπαθήσουμε λίγο νά προσεγγίσουμε.

α) Κατ’ ἀρχάς τί σημαίνει ἡ φράση «γνώσεσθε τήν ἀλή­θειαν»; (Τά Μέλη τίς σκέψεις τους). Τό ρῆμα «γινώσκω» στήν Ἁγία Γρα­φή δέν σημαίνει ἁπλῶς «γνωρίζω», ἐξωτερικά, διανοητικά, ἐγκε­φαλικά, ἀλλά γνωρίζω πολύ βαθιά, ἐμπειρικά, βιωματικά. Ἀρκεῖ μόνο νά θυμηθοῦμε ὅτι σέ ἄλλο σημεῖο ὁ Κύριος δίνει τόν ὁρισμό τῆς αἰώνιας ζωῆς ὡς «γνῶσιν» τοῦ μόνου ἀληθινοῦ Θεοῦ καί αὐτοῦ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ (Ἰω. ιζ΄ 3). (Ἄν θέλει ὁ Κυκλάρχης, ἄς ἀνατρέξει στό Ὑπόμνημα, στά πλουσιότατα σχόλια στό «ἵνα γινώσκωσί σε…»). «Γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν» συνεπῶς σημαίνει προσοικειωθεῖτε τήν ἀλήθεια, ἀγκαλιάστε, ἐνστερνισθεῖτε, ἐγκολπωθεῖτε την, κάντε τη δική σας.

Ἀπό τήν ἄλλη, ἡ ἀλήθεια γιά ἐμᾶς τούς Χριστιανούς δέν εἶναι κάποια ἀφηρημένη ἰδέα. Εἶναι ἐνυπόστατη ἔννοια. Εἶναι Πρόσωπο ἡ Ἀλήθεια· τό πρόσωπο Ἐκείνου πού διακήρυξε: «Ἐγώ εἰμι… ἡ ἀλήθεια» (Ἰω. ιδ΄ 6). Ἄρα «γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν» σημαίνει μάθετε Ἐμένα, τόν Χριστό. Καί τί σημαίνει νά μάθουμε τόν Χριστό; Πρόκειται γιά μαθητεία ζωῆς. (Στό σημεῖο αὐτό εἶναι ἀπαραίτητα τά σχόλια τοῦ Ὑπομνήματος στό χωρίο πού ἀναφέραμε παραπάνω: Ἰω. ιζ΄ 3). Ὅπως δύο ἀγαπημένοι σύζυγοι γνωρίζονται μεταξύ τους. Ὅπως μιά μάνα ξέρει τό παιδί της καί τό ἀντίστροφο. Ὅπως δύο στενότατοι φίλοι συνδέονται ὁ ἕνας μέ τόν ἄλλον, ὥστε ἡ μεταξύ τους ἀναστροφή νά τούς γεμίζει χαρά καί εὐτυχία, νά τούς ὁδηγεῖ σέ ἕνωση ἀδιατάρακτη τῶν καρδιῶν τους. Ἐμφύτευση τοῦ ἑνός στήν καρδιά τοῦ ἄλλου. Αὐτό σημαίνει νά γνωρίσεις τόν Χριστό. Τόν Χριστό, πού εἶναι ἡ Ἀλήθεια.

β) Τότε, καί μόνο τότε, «ἡ ἀλήθεια» αὐτή, ὁ Χριστός, μέ τό φῶς της καί τήν ἐξαγνιστική της ἐνέργεια «ἐλευθερώσει ὑ(ἡ)μᾶς». Διότι «τῆς ἀληθείας ἰσχυρότερον οὐδέν» (Ἰω. Χρυσόστομος, ΕΠΕ 34, 424). Ἐδῶ τώρα βρισκόμαστε στόν πυρήνα τοῦ θέματός μας.

Ἀπό τί θά ἐλευθερωθοῦμε μέ τή γνώση τῆς Ἀληθείας, τοῦ Χριστοῦ; Μᾶς τό λέει ὁ στίχ. 34. «Πᾶς ὁ ποιῶν τήν ἁμαρτίαν δοῦλός ἐστι τῆς ἁμαρτίας». Ἡ Ἀλήθεια λοιπόν θά μᾶς ἐλευθερώσει ἀπό τήν καταδυνάστευση, τή δουλεία τῆς ἁμαρτίας. Πῶς ἡ ἁμαρτία, τά πάθη, ὁ διάβολος ὑποδουλώνουν; (Τά Μέλη τίς σκέψεις τους). Μέ τή γοητεία πού ἀσκεῖ ἡ ἁμαρτία στό ἐσωτερικό τοῦ ἀνθρώπου, μέ τά πλάνα θέλγητρά της, λαμβάνει κυριαρχία στήν καρδιά του. «Θηρίον ἐστί πονηρόν ἡ ἁμαρτία», ὑπογραμμίζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος. Καί συνεχίζει: «Θηρίον ἀνήμερον, οὐκ εἰς τά σύνδουλα τῶν σωμάτων τήν κακίαν ἐπιδεικνύμενον, ἀλλ᾿ εἰς δόξαν τήν δεσποτικήν τόν ἰόν τῆς πονηρίας ἐκχέον» (ΕΠΕ 28, 18). Δέν δείχνει τήν κακία της (μόνο) στά σώματα, ἀλλά κυρίως ταπεινώνει τή δόξα καί τό κυριαρχικό μεγαλεῖο τοῦ ἀνθρώπου, δηλαδή τήν ψυχή του. Ὁ ἄνθρωπος γίνεται ὑποχείριος τῶν πα­θῶν του, τά ὁποῖα ἀσκοῦν τέτοια δυναστική ἐξουσία μέσα του, ὥστε νά δεσμεύουν ἀκόμη καί τή θέλησή του, τήν ἐλεύθερη βού­λησή του, ὁπότε ὁ ἄνθρωπος οὔτε θέλει οὔτε μπορεῖ νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό αὐτά. Ἀντιθέτως, ὅταν τό ψεῦδος τῶν θελγήτρων τῆς ἁμαρτίας καταπέσει μέ τό φῶς τῆς ἀληθείας, τά δεσμά τῆς δουλείας θραύονται. Ἡ γνώση τῆς ἀλήθειας τοῦ Χριστοῦ καί ἡ προσοικείωσή της σέ ὅλα τά ἐπίπεδα τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου τόν καθιστᾶ ἐλεύθερο ἀπό προκαταλήψεις, ἀπό πλάνες, ἀπό ψευδεῖς ἰδέες πού καταδουλώνουν τήν ψυχή. Τόν ἐλευθερώνει ἀπό τήν κυριαρχία τῶν ἐπιθυμιῶν καί τῶν παθῶν καί ἀποκαθιστᾶ τήν ψυχή στήν αὐτοκυριαρχία της. Ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου, ὅταν δεχθεῖ καί ἐγκολπωθεῖ τήν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ, διευρύνεται ἀπό τό φῶς της καί ὑψώνεται πάνω ἀπό τά αἰσθητά. Κινεῖται στίς σφαῖρες τοῦ Πνεύματος. «Οὗ δέ τό Πνεῦμα Κυρίου, ἐκεῖ ἐλευθερία» (Β΄ Κορ. γ΄ 17). (Βλ. Ὑπόμνημα, σελ. 307). Γι᾿ αὐτό καί ὁ Κύριος ἐπιλέγει στόν στίχ. 36 «ἐάν οὖν ὁ υἱός ὑμᾶς ἐλευθερώσῃ, ὄντως ἐλεύθεροι ἔσεσθε». Πρόκειται γιά τήν ὄντως ἐλευθερία, τήν ἐλευθερία ἀπό τό μεγαλύτερο κατεστημένο τοῦ κόσμου, τήν ἁμαρτία, πού ἑδράζεται στή φιλαυτία τοῦ ἀνθρώπου, τόν ἐγωισμό του.

Ὁ κόσμος σήμερα κυριαρχεῖται ἀπό τό ψέμα. Ζοῦμε μέσα σέ μιά κα­ταδυνάστευση τῆς βιτρίνας, τοῦ «φαίνεσθαι», σέ βάρος τῆς ἀληθείας, τοῦ «εἶναι». Πῶς καί ποῦ παρατηρεῖται τό φαινόμενο; (Ἄς ποῦν τά Μέλη τίς σκέψεις τους). Στόν κόσμο τῶν Μ.Μ.Ε., τῶν Μέσων Κοινωνικῆς Δικτύωσης, τοῦ Marketing, τῆς διαφήμισης: Παντοῦ προ­βάλλονται ἀγάλματα ἐπιτυχίας, εὐτυχίας, κοινωνικῆς ἀναγνώρισης, δόξας, δύναμης, ὀμορφιᾶς. Μιά ἀτμόσφαιρα, μέσα στήν ὁποία διαρκῶς ζοῦμε καί μᾶς ἐπηρεάζει σέ ὅλο τό φάσμα τῆς προσωπικῆς καί κοινωνικῆς μας ζωῆς. Ἀλήθεια, ποιός πιστεύει ὅτι ἡ εἰκόνα πού ὁ ἴδιος δίνει γιά τόν ἑαυτό του στά Κοινωνικά Δίκτυα, τό «προφίλ» του, εἶναι πραγματικά; Ζοῦμε ὅλοι μέσα σ᾿ ἕνα συμφωνημένο ψέμα καί κάτω ἀπό τήν καταδυνάστευσή του, μέ ὅλα τά ψυχολογικά καί ἄλλα προβλήματα πού συνεπάγεται αὐτό. Διότι ἡ «κατ᾿ εἰκόνα» Θεοῦ πλασμένη ψυχή τοῦ ἀνθρώπου ποτέ δέν μπορεῖ νά συμβιβαστεῖ μέ τήν ψεύτικη εἰκόνα πού προβάλλεται πρός τά ἔξω.

Χρειάζεται ἀδυσώπητος ἀγώνας ἐσωτερικός, προκειμένου ὁ ἄνθρωπος νά σταθεῖ ἐλεύθερος ἀπό τήν κυριαρχία τοῦ ψεύδους, τῶν παθῶν, τῆς φιλαυτίας, τοῦ ἐγωισμοῦ· τοῦ ἴδιου τοῦ θελήματός του. Καί ἐπειδή «ὁ θάνατος» εἰσέρχεται πρωτίστως «διά τῶν θυρίδων» (βλ. Ἱερ. θ΄ 21), ἀπό τά ἐξωτερικά αἰσθητήρια τοῦ ἀνθρώπου, τίς πέντε αἰσθήσεις του, γι᾿ αὐτό μεγάλη προσπάθεια πρέπει νά καταβληθεῖ στό ἐπίπεδο αὐτό, γιά τή φυ­λακή τους. Ἀναφέρεται γιά τόν Μέγα Ἀλέξανδρο πώς ὅταν, νικητής τοῦ Δα­ρείου στή φοβερή μάχη τῆς Ἰσσοῦ, ἔμπαινε θριαμβευτής στό παλάτι του, δέν σήκωσε οὔτε μιά στιγμή τό βλέμμα του ν᾿ ἀντικρίσει τό εὐειδέστατο πρόσωπο τῆς γυναίκας τοῦ βασιλιᾶ, γιά τήν ὁποία ὑπῆρχε ἡ φήμη ὅτι ἦταν ἀπό τίς ὀμορφότερες γυναῖκες τοῦ κόσμου. Κι αὐτό, ἐπειδή θεωροῦσε «τοῦ νικᾶν τούς πολεμίους τό κρατεῖν ἑαυτοῦ βασιλικώτερον» (Ἀρριανός). Μεγαλειωδέστερο γεγονός ἀπό τό νά νικᾶ τούς ἐχθρούς στά πεδία τῆς μάχης ἔκρινε τό νὰ μπορεῖ νά κυριαρχεῖ ἐπί τοῦ ἑαυτοῦ του! Τί κληρονομιά διαθέτουμε οἱ Ἕλληνες!

3) Μία ἐπί μέρους πτυχή τοῦ θέματος, σημαντικότατη γιά τίς μέρες μας, εἶναι αὐτή πού θέσαμε στήν εἰσαγωγή τοῦ θέματος. Σήμερα σέ παγκόσμιο ἐπίπεδο χαλκεύονται τά δεσμά μιᾶς ἀδυσώπητης δικτατορίας, μιᾶς ὑποδούλωσης τέτοιας, πού ποτέ ἄλλοτε δέν ἀντίκρισε ἡ ἀνθρωπότητα. Πρόκειται γιά ὑποδούλωση κρυφή καί ὕπουλη, τήν ὁποία ὑπηρετεῖ τό συστημικό πλαίσιο πού ἀκούει στόν ὅρο «πολιτική ὀρθότητα». Στό πλαίσιο αὐτό οἱ ἔννοιες «δημοκρατία, ἐλευθερία, πλουραλισμός, ἀνεκτικότητα, δι­καιωματισμός» κατά κόρον χρησιμοποιοῦνται, γι᾿ αὐτό καί ἡ ὑπονόμευση τῆς πνευματικῆς ἐλευθερίας καθίσταται κατεξοχήν δυσδιάκριτη. Ἡ παρα­κο­λούθηση καί ἐπιτήρηση τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς τῶν πολιτῶν καθίσταται ὅλο καί πιό στενή, μέ τήν ἁλίευση προσωπικῶν μας δεδομένων πού ἄκριτα καί ἐμεῖς παραχωροῦμε μέσῳ τῶν διαφόρων ψηφιακῶν συστημάτων. Ἡ ὑγεία, ἡ προστασία, ἡ ἀσφάλεια τοῦ πολίτη, ἡ ἄνεση, ἡ ποιότητα ζωῆς, οἱ εὐκολίες στίς συναλλαγές, ὅλα αὐτά καθίστανται τό δέλεαρ, τά ἑλκυστικά ἀνταλλάγματα, προκειμένου νά θυσιάσουμε τό θεόσδοτο δῶρο, τήν ἀ­κρι­βότερη τιμή τῆς ὑποστάσεώς μας: τήν ἐλευθερία μας. Στήν κατεύθυνση αὐτή ὑπάγεται καί ὁ Προσωπικός Ἀριθμός πού θά μᾶς ὑποχρεώσουν νά πάρουμε. Ὄχι! Ἐμεῖς θά σταθοῦμε ἄμμος κι ὄχι λάδι στά γρανάζια τοῦ σκοτεινοῦ αὐτοῦ συστήματος. Κι αὐτό θά μπορέσουν νά τό κατορθώσουν μέ τή Χάρι τοῦ Θεοῦ μόνο ὅσοι κατορθώνουν νά μένουν ἐλεύθεροι ἀπό τήν πνευματική καταδυνάστευση τῆς ἁμαρτίας, ὅπως ἐκτέθηκε παραπάνω.

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΘΗΜΑ: «Ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς» (Ίω. η΄ 32).