07. «Εὐσεβής καί φοβούμενος τόν Θεόν σύν παντί τῷ οἴκῳ αὐτοῦ»

Μεταφορτώσεις

Θέμα για τους κυκλάρχες

Εἴδαμε στήν προηγουμένη συμμελέτη μας τό ἀξιομίμητο παρά­δειγμα τῆς ἐλεήμονος Ταβιθά, ἡ ὁποία ἀμείφθηκε ἀπό τόν ἅγιο Θεό καί μέ τό θαῦμα τῆς ἀναστάσεώς της. Στή συνέχεια τῶν ΠΡΑΞΕΩΝ παρουσιάζει ὁ ἅγιος Λουκᾶς τό παράδειγμα μέ ἕναν ἐλεήμονα καί εὐσεβή ἄνδρα, ὁ ὁποῖος μάλιστα δέν ἦταν ἀκόμη πιστός. Πρόκειται γιά ἕναν ἑκατόνταρχο, δηλαδή λοχαγό τοῦ ρωμαϊκοῦ στρατοῦ, πού ὑπηρετοῦσε στήν παραλιακή πόλη τῆς Μεσογείου Καισάρεια – ὅπου διέμεναν οἱ Ρωμαῖοι ἀνθύπατοι καί διοικητές τῆς Ἰουδαίας. Ὁ Κορνήλιος εἶναι ὁ πρῶτος ἀπό τόν κόσμο τῶν εἰδωλολατρῶν πού ἔγινε Χριστιανός. Ἄς προσέξουμε ὅμως καλύτερα τή διδακτική διήγηση.

Μελέτη περικοπῆς: Πράξ. ι´ 1-8.
(Ὁ Κυκλάρχης διηγεῖται τήν περικοπή)

1. Ὅπως φαίνεται ἀπό τήν ἱερή διήγηση, ὁ ἑκατόνταρχος Κορνήλιος ἦταν διοικητής ἑνός λόχου μέ στρατιῶτες ἰταλικῆς καταγωγῆς. Ἦταν ἄνθρωπος εὐλαβής. Εἶχε μέσα του φόβο ἱερό πρός τόν Θεό. Ὅπως σημειώνουν οἱ ἑρμηνευτές, λάτρευε ὄχι τούς ψευδοθεούς τῶν εἰδωλολατρῶν, ἀλλά τόν ἀληθινό Θεό πού λάτρευαν οἱ Ἰουδαῖοι. Στήν Καισάρεια ὅπου ὑπηρετοῦσε, γνώρισε τόν Θεό τῶν Ἰουδαίων καί Τόν λάτρευε, χωρίς ὅμως νά γίνει προσήλυτος, κατηχούμενος δηλαδή τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ.

Ἦταν φύση εὐλαβής καί ἐπηρέασε ὅλη τήν οἰκογένειά του, καθώς καί τούς στρατιῶτες πού ὑπηρετοῦσαν στήν οἰκία του. Τούς διάλεξε ἀνάμεσα ἀπό ὅλους τούς ἄλλους τοῦ λόχου του.

Συγχρόνως ἔκανε πολλές ἐλεημοσύνες καί βοηθοῦσε τόν λαό πού εἶχε διάφορες ἀνάγκες· καί προσευχόταν στόν ἀληθινό Θεό «διά παντός».

Ὡς ἀμοιβή γιά τόν καλό χαρακτήρα καί τήν καλή ζωή του ἐπε­λέγη ἀπό τόν Θεό νά εἶναι αὐτός ὁ πρῶτος μή Ἰουδαῖος πού θά γινόταν Χριστιανός. Ἕνα ἀπόγευμα, γύρω στίς τρεῖς, ἐνῶ ἦταν στό σπίτι του καί θά προσευχόταν ἀσφαλῶς, ὅπως εἶχε μάθει ὅτι προσεύχον­ταν οἱ Ἰουδαῖοι τήν ὥρα αὐτή, εἶδε ἕνα ὅραμα. Τοῦ ἐμφανίσθηκε ἕνας ἄγγελος, πού τόν προσφώνησε μέ τό ὄνομά του. Καί ἐνῶ ὁ Κορνήλιος φοβήθηκε ἐμπρός στή μεγαλειώδη καί ξαφνική θέα τοῦ οὐράνιου ἐπισκέπτη, ὁ ἄγγελος τοῦ εἶπε: Οἱ προσευχές σου καί οἱ ἐλεημοσύνες σου ἀνέβηκαν στόν θρόνο τοῦ Θεοῦ καί μέ ἀπέστειλε Ἐκεῖνος νά σοῦ πῶ νά στείλεις ἄνδρες σου στήν Ἰόππη καί νά καλέσεις τόν Σίμωνα Πέτρο, ὁ ὁποῖος φιλοξενεῖται στό σπίτι τοῦ Σίμωνα πού εἶναι βυρσοδέψης καί διαμένει δίπλα στή θάλασσα.

Αὐτά τοῦ εἶπε ὁ ἄγγελος καί ἀναχώρησε. Καί ἀμέσως ὁ Κορνήλιος διάλεξε δύο ὑπηρέτες καί ἕνα θεοφοβούμενο στρατιώτη του καί ἀφοῦ τούς ἐξήγησε ὅλα τά καθέκαστα, τούς ἀπέστειλε στήν Ἰόππη, ὅπως τοῦ παρήγγειλε ὁ ἄγγελος.

2. Αὐτή μέ ἁπλά λόγια εἶναι ἡ διήγηση, πού μελετήσαμε. Ἄς προσέξουμε ὅμως καλύτερα τό πρόσωπο, τήν προσωπικότητα τοῦ Κορνηλίου. Τί σᾶς κάνει ἐντύπωση ἀπό τόν ἄνθρωπο αὐτό; Ἐνῶ ἦταν ἀξιωματικός καί ὁπωσδήποτε τό ἐπάγγελμα αὐτό – καί μάλιστα ἐκείνη τήν ἐποχή – ἦταν πολύ τραχύ καί δύσκολο, διότι ἔπρεπε νά δαμάζει πλῆθος ἀνθρώπων διαφόρων χαρακτήρων, κλπ., ἐντούτοις ἦταν εὐγενής ψυχή καί εὐλαβής ἄνθρωπος. Καί ἐνῶ εἶχε «δυναστείαν», δηλαδή ἐξουσία, σημειώνει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, καί «πλοῦτον», ὅμως ἦταν «τοιοῦτος», δηλαδή εὐλαβής καί θεοφοβούμενος ἄνθρωπος (ΕΠΕ 15, 626).

α) Ποιό εἶναι τό πρῶτο μήνυμα πού μᾶς δίνεται ἀπό τό παράδειγμα τοῦ Κορνηλίου; Ὅτι μπορεῖ νά εἶναι κανείς εὐλα­βής καί θεοφοβούμενος ἄνθρωπος, ὁποιοδήποτε κι ἄν εἶναι τό ἐπάγγελμά του. Τί ἐννοοῦμε, ὅταν λέμε θεοφοβούμενος; Νά σέβεται καί νά ὑπολογίζει τόν Νόμο τοῦ Θεοῦ. Νά αἰσθάνεται σεβασμό πρός τά ἱερά καί ὅσια. Νά πορεύεται στή ζωή του ταπεινά μέ γνώμονα τό θεῖο θέλημα. Ἔχουμε ἄλλωστε πολλούς ἀνθρώπους θεοφοβούμενους πού ἁγίασαν μέσα ἀπό τό ἐπάγγελμά τους. Θυμάστε μερικούς; Στρατηλάτες καί ἀξιωματικούς ὅπως ὁ ἅγιος Θεόδωρος, ὁ ἅγιος Ἀρτέμιος, ὁ ἅγιος Εὐστάθιος, ὁ ἅγιος Γεώργιος κλπ. Ἰατρούς ὅπως οἱ ἅγιοι Ἀνάργυροι, ὁ ἅγιος Παντελεήμων, ὁ ἅγιος Λουκᾶς ἀρχιεπίσκοπος Κριμαίας κ.ἄ. Πολιτικούς ἄρχοντες ὅπως ὁ ἅγιος Δημήτριος. Κηπουρούς ὅπως ὁ ἅγιος Φωκᾶς. Ξενοδόχους ὅπως ὁ ἅγιος Σαμψών. Μαγείρους ὅπως ὁ ἅγιος Εὐφρόσυνος κ.ἄ. Κανένα τίμιο ἐπάγγελμα δέν ἐμποδίζει τήν ἁγιότητα καί εὐσέβεια.

β) Τό δεύτερο μήνυμα τοῦ παραδείγματος τοῦ Κορνηλίου εἶναι ὅτι ἦταν ἐπιτυχημένος οἰκογενειάρχης. Εἶχε ἐπηρεάσει μέ τήν εὐσέβειά του ὅλους τούς οἰκείους του καί αὐτούς τούς ὑπηρέτες του. Σεβόταν τόν Θεό, γράφει τό ἱερό Κείμενο, «σύν παντί τῷ οἴκῳ αὐτοῦ» (βλ. Ρωμ. ιστ´ 15, Α´ Κορ. ιστ´ 15).
Εἶναι σπουδαῖο καί διδακτικό καί ἀπό τήν ἄποψη αὐτή τό παράδειγμα τοῦ Κορνηλίου; Ἀσφαλῶς. Καί ὄχι μόνο σπουδαῖο ἀλλά πολύ ἐντυπωσιακό. Τό νά εἶναι εὐσεβή ὅλα τά μέλη μιᾶς οἰκογενείας, ἀκόμη καί ὅσοι ἐργάζονται σ᾿ αὐτή, δέν εἶναι καί τόσο συνηθισμένο. Ὑπάρχουν βεβαίως καί σήμερα τέτοιες εὐσεβεῖς οἰκογένειες, ἀλίμονο ἐάν δέν ὑπῆρχαν. Πάντως εἶναι δύσκολο καί μεγάλο κατόρθωμα νά εἶναι εὐσεβής ὅλη ἡ οἰκογένεια. Ἀπό τί ἐξαρτᾶται ἡ εὐσέβεια μιᾶς οἰκογένειας; Πρωτίστως ἀπό τούς γονεῖς. Ἐάν αὐτοί πού συνδέουν τή ζωή τους μέ τά ἱερά δεσμά τοῦ Γάμου, ζοῦν πράγματι χριστιανικά καί οἱ δύο καί συμμετέχουν στά ἁγιαστικά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας καί ἀγωνίζονται νά πολεμοῦν τίς ἀδυναμίες τους καί μάλιστα τούς ἐγωισμούς καί τίς ἰδιοτροπίες τους· ἐάν ζητοῦν ταπεινά τήν πανσθενή Χάρι τοῦ Θεοῦ, πού κάνει δυνατά τά ἀδύνατα, δέν εἶναι ἀδύνατον νά εἶναι εὐσεβής μία οἰκογένεια. Ἄν συμφωνοῦν μάλιστα οἱ γονεῖς καί ἀνατρέφουν ἀπό κοινοῦ τά παιδιά τους ἀπό μικρά «ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου», συνοδεύοντας τίς συμβουλές καί προτροπές τους μέ τό καλό προσωπικό τους παράδειγμα, εἶναι κατορθωτή ἡ οἰκογενειακή εὐσέβεια (βλ. Ἐφεσ. στ´ 1-4).
«Ποίησον τήν οἰκίαν τήν σήν οὐρανόν», γράφει ὁ ἱερός Χρυσό­στομος. Θά γίνει, συμπληρώνει καί ἐπεξηγεῖ, οὐρανός, ὄχι μέ τό νά περιποιεῖσαι καί νά στολίζεις ἁπλῶς τούς τοίχους της, ἀλλά μέ τό νά καλεῖς μέσα σ᾿ αὐτήν τόν Δεσπότη τοῦ οὐρανοῦ μέ τήν προσευχή. Ὅταν στό σπίτι ὑπάρχει ὁμόνοια καί ἀγάπη καί εἶναι συνδεδεμένοι ὅλοι μέ τά δεσμά τῆς ἀρετῆς, «ἐκεῖ μέσος ὁ Χριστός»· ὅπου βασιλεύει ἡ εὐσέβεια καί ἀσκοῦνται τά μέλη τοῦ σπιτιοῦ καί στή φιλανθρωπία, ἐκεῖ κατοικεῖ ὁ Χριστός καί γίνεται ἔτσι τό σπίτι αὐτό οὐρανός (PG 54, 616).

γ) Ποιό ἄλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα τοῦ Κορνηλίου ἀνα­φέρει ἡ περικοπή; Ὅτι ἦταν ἐλεήμων ἄνθρωπος. Ἔκανε ἐλεημοσύνες. Εἶχε, φαίνεται, οἰκονομική εὐχέρεια καί ἀντί νά σπαταλᾶ τά χρήματά του ἐγωιστικά γιά τόν ἑαυτό του, βοηθοῦσε ὅσους φτωχούς διέκρινε μεταξύ τῶν κατοίκων τῆς Καισάρειας. Ἔπειδή μάλιστα γράφει ὁ ἱερός Συγγραφέας ὅτι ἔκανε «ἐλεημοσύνας πολλάς τῷ λαῷ», μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι βοηθοῦσε ἀπό τή θέση του γενικότερα τήν κοινωνία τῆς Καισάρειας. Ὡς διοικητής μιᾶς στρατιωτικῆς μονάδας εἶχε τήν δυνατότητα νά βοηθήσει καί σέ κοινωφελή ἔργα.

δ) Καί ποιό τό μυστικό τοῦ θαυμαστοῦ αὐτοῦ παραδείγματος τοῦ Κορνηλίου; Ὅτι ἦταν ἄνθρωπος «δεόμενος τοῦ Θεοῦ διά παντός». Ἦταν προσευχόμενος ἄνθρωπος. Καί ἡ μετοχή τοῦ ἐνεστώτα χρόνου «δεόμενος» καί οἱ λέξεις «διά παντός» τονίζουν ὅτι προσευχόταν πολύ καί συχνά. Μέ αὐτή τήν προσευχή του καί τήν ἐξάρτησή του ἀπό τόν Θεό ὑπερνικοῦσε τίς δυσκολίες καί ἀντιξοότητες τοῦ ἐπαγγέλματός του καί ἐπηρέαζε καί τά ἄλλα μέλη τῆς οἰκογένειάς του καί διατηροῦσε τήν εὐσέβεια ὅλου τοῦ οἴκου του. Προσευχόταν ἀσφαλῶς γι᾿ αὐτό καί μόνος καί μαζί μέ τούς οἰκείους του.

Θαυμαστός πράγματι ὁ ἑκατόνταρχος! Ἄν σκεφθοῦμε δέ ὅτι δέν εἶχε τή Χάρι τῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας, πού ἔχουμε στή διάθεσή μας ἐμεῖς, γίνεται ἀκόμη πιό θαυμαστός. Συγχρόνως ὅμως γίνεται καί ἔλεγχος καί διαρκής παρακίνηση νά τοῦ μοιάσουμε, διότι ἐμεῖς ἔχουμε σήμερα πολύ περισσότερες πνευματικές δυνατότητες ἀπό ἐκεῖνον. Καί θά εἴμαστε ἀναπολόγητοι, ἄν ἀμελήσουμε καί δέν τόν μιμηθοῦμε.

ε) Ἕνα ἀκόμη μήνυμα πού παίρνουμε ἀπό τήν περικοπή μας εἶναι ὅτι ὁ Θεός παρακολουθεῖ ἀπό τούς οὐρανούς προσεκτικά καί μέ ἀγάπη τή συμπεριφορά μας. Οἱ προσευχές καί οἱ ἐλεημοσύνες τοῦ Κορνηλίου δέν ἦταν ἄγνωστες στόν Κύριο· ἀλλά σάν εὐωδιαστό θυμίαμα ὅλη ἡ ζωή του ὑψωνόταν πρός τόν θρόνο τοῦ Θεοῦ. Γι᾿ αὐτό καί τοῦ ἔγινε ἡ ἐξαιρετική τιμή νά γίνει ὁ πρῶτος Χριστιανός ἀπό τόν μή ἰουδαϊκό κόσμο. Ὁ Θεός γνωρίζει νά ἀμείβει τήν ἀρετή. Τό παράδειγμά του ἐγκωμιάζεται αἰώνια.

ΣΥΝΘΗΜΑ: «Εὐσεβής καί φοβούμενος τόν Θεόν σύν παντί τῷ οἴκῳ αὐτοῦ» (Πράξ. ι΄ 2).