05. «Ὀργίζεσθε, καί μή ἁμαρτάνετε» (11-17/11)

 Ὁ θυμός καί ἡ ὀργή συνήθως παρουσιάζονται μέ τήν ἀρνητική τους μορφή, ὡς πάθη πού βασανίζουν τήν ψυχή αὐτοῦ πού τά ἔχει. Ἀλλά μποροῦν νά λειτουργήσουν καί ὡς προτέρημα· ὡς καλός θυμός· ὡς δύναμη ὑγιής τῆς ψυχῆς πού μᾶς βοηθεῖ νά ξεπερνοῦμε τίς δυσκολίες καί τά ἐμπόδια· ὡς ὤθηση πού μᾶς ὁδηγεῖ στήν πραγματοποίηση καί τήν ἐπιτυχία τῶν εὐγενῶν στόχων καί ἐπιδιώξεών μας· ὡς νεῦρο τῆς ψυχῆς, πού μᾶς βοηθεῖ νά λέμε ὄχι στήν ἁμαρτία· ὡς ἐγερτήριο σάλπισμα πού μᾶς βοηθεῖ νά ξυπνήσουμε ἀπό τόν ὕπνο τῆς ἁμαρτίας: «Ψυχή μου, ψυχή μου, ἀνάστα, τί καθεύδεις;»· ὡς ἰσχυρή παρακίνηση, γιά νά πολεμοῦμε τή ραθυμία καί τή ραστώνη μας· ὡς παιδαγωγικό μέσο σωφρονισμοῦ, γιά νά ἀνακαλοῦμε στήν τάξη αὐτούς πού παρεκτρέπονται. Στό θέμα «Ὀργίζεσθε, καί μή ἁμαρτάνετε», πού θά κάνουμε σήμερα, θά ἐξετάσουμε πότε ὁ θυμός καί ἡ ὀργή λειτουργοῦν ὡς πάθος καί πότε λειτουργοῦν ὡς προτέρημα. Ἤ, μέ διαφορετικά λόγια, πότε θυμώνει κανείς καί ἁμαρτάνει καί πότε θυμώνει χωρίς νά ἁμαρτάνει.

1. Θά διαβάσουμε τό Α΄ Μέρος τοῦ ἄρθρου «Ὀργίζεσθε, καί μή ἁμαρτάνετε», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2334/1.7.2025/σελ. 311-312, ἕως ἐκεῖ πού λέει: «ὅταν τόν ἀφήνουμε νά ἐκραγεῖ καί νά κινεῖται ἀνεξέλεγκτα», καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη: Ποιά βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἀναφέρουν τό ἐξαίρετο χωρίο «ὀργίζεσθε, καί μή ἁμαρτάνετε» καί μέ ποιά ἔννοια; (Σκέψεις Μελῶν…) Τό βιβλίο τῶν Ψαλμῶν: «ὀργίζεσθε καί μή ἁμαρτάνετε· ἅ λέγετε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν, ἐπί ταῖς κοίταις ὑμῶν κατανύγητε» (Ψαλ. δ΄ 5) καί ἡ πρός Ἐφεσίους ἐπιστολή τοῦ ἀποστόλου Παύλου: «ὀργίζεσθε, καί μή ἁμαρτάνετε· ὁ ἥλιος μή ἐπιδυέτω ἐπί τῷ παροργισμῷ ὑμῶν» (Ἐφεσ. δ΄ 26). Καί τά δύο αὐτά χωρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς μᾶς ἐφιστοῦν τήν προσοχή νά λειτουργοῦν ὁ θυμός καί ἡ ὀργή μόνο ὡς προτέρημα, γιά νά μήν ἁμαρτάνουμε. Ὄχι ὡς πάθος πού μᾶς παροξύνει καί θυμώνουμε ἐφάμαρτα. Ἀξιοπρόσεκτη εἶναι καί ἡ παρατήρηση τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου καί τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτη, οἱ ὁποῖοι τονίζουν ὅτι τό «ὀργίζεσθε, καί μή ἁμαρτάνετε»
δέν μᾶς ἐμποδίζει τελείως ἀπό τό νά ὀργιζόμαστε, ἀλλά μᾶς ἐφιστᾶ τήν προσοχή νά μήν ἁμαρτάνουμε.

2. Πότε θυμώνει κανείς καί ἁμαρτάνει; (Σκέψεις Μελῶν…) Ὅταν ὁ θυμός του λειτουργεῖ ὡς ἐγωιστικό πάθος. Τό πάθος τοῦ θυμοῦ ἔχει ὡς αἰτία καί ρίζα του τόν ἐγωισμό καί τήν ὑπερηφάνεια. Λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς «Κλίμακος» ὅτι ὁ θυμός δείχνει ἄνθρωπο γεμάτο μέ ὑπερηφάνεια. Μόλις θιγεῖ ὁ ἐγωισμός μας, θυμώνουμε, ὀργιζόμαστε, γινόμαστε σάν τά θηρία. Αὐτός ὁ θυμός εἶναι ἐφάμαρτος. Ἄλλες φορές ἔχουμε «ἴδιον θέλημα». Θέλουμε νά γίνεται τό δικό μας. Κι ἐπειδή οἱ ἄλλοι τοποθετοῦνται διαφορετικά ἀπό τό δικό μας θέλημα, ταραζόμαστε, θυμώνουμε καί ὀργιζόμαστε ἐναντίον τους. Κι αὐτός ὁ θυμός εἶναι ἐφάμαρτος.

Ἄλλες φορές μᾶς ἀδικοῦν κατάφωρα. Ἐμεῖς δυσκολευόμαστε νά ὑπομείνουμε τήν ἀδικία πού μᾶς ἔκαναν καί ἀφήνουμε αἰσθήματα ἐκδικήσεως νά φουντώσουν στήν καρδιά μας. Θυμώνουμε, ὀργιζόμαστε ἐναντίον τους καί θέλουμε νά τούς ἐκδικηθοῦμε. Κι αὐτός ὁ θυμός εἶναι ἐφάμαρτος. Ἄλλες φορές διατηροῦμε μίσος καί ἔχθρα ἐναντίον συνανθρώπων μας γιά κάτι κακό πού μᾶς ἔκαναν. Θέλουμε νά πάθουν κι αὐτοί κακό.

Θυμώνουμε καί ὀργιζόμαστε ἐναντίον τους. Κι αὐτός ὁ θυμός εἶναι ἐφάμαρτος. Ἄλλες φορές μᾶς κάνουν ὑπόδειξη. Ἀλλά ἐμεῖς δέν ἔχουμε τήν ταπείνωση νά δεχόμαστε ὑποδείξεις. Ἀμέσως ταραζόμαστε καί θυμώνουμε. Κι αὐτός ὁ θυμός εἶναι ἐφάμαρτος. Ἄλλες φορές μᾶς μιλοῦν περιφρονητικά, μᾶς εἰρωνεύονται, μᾶς ὑβρίζουν. Ἐμεῖς ἀντιδροῦμε, θυμώνουμε πού μᾶς ἀπαξιώνουν μέ τά ὑβριστικά λόγια τους. Κι αὐτός ὁ θυμός εἶναι ἐφάμαρτος.

Ἔπειτα θά διαβάσουμε τό ὑπόλοιπο ἄρθρο καί θά ποῦμε στά Μέλη ὅτι θυμώνει κανείς χωρίς νά ἁμαρτάνει, ὅταν ὁ θυμός του λειτουργεῖ ὄχι ὡς πάθος, ἀλλά ὡς προτέρημα. Σέ ποιές περιπτώσεις συμβαίνει αὐτό; (Σκέψεις Μελῶν…) α) Ὅταν ὑψώνουμε τή φωνή μας καί διαμαρτυρόμαστε, διότι ἀθετεῖται τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί ὑβρίζεται τό πανάγιο Ὄνομα τοῦ Κυρίου μας. Πράγματι· ὅταν καταπατοῦνται τά ἱερά καί τά ὅσιά μας, δέν εἶναι ἐφάμαρτο τό νά ὑπερασπισθοῦμε τήν ἀλήθεια. Ἀπεναντίας, εἶναι καθῆκον ἐπιβεβλημένο. Ἔνοχο εἶναι τό νά ἀδιαφορήσουμε ἤ νά κλείσουμε τό στόμα μας καί νά μή μιλήσουμε. Ἀναφέρει τό ἄρθρο δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Λέει ὅτι, ὅταν ὁ Κύριος πῆγε στόν Ναό τοῦ Σολομῶντος καί εἶδε ὅτι βεβηλωνόταν ὁ ἱερός χῶρος τοῦ Ναοῦ ἀπό αὐτούς πού πουλοῦσαν βόδια, πρόβατα καί περιστέρια καί ἀπό τούς ἀργυραμοιβούς πού εἶχαν ἁπλωμένα τά ἐμπορεύματά τους, ὑποκινούμενος ἀπό ἱερή ἀγανάκτηση, ἔφτιαξε μαστίγιο ἀπό σχοινιά καί τούς ἔβγαλε ὅλους ἔξω ἀπό τόν περίβολο τοῦ Ναοῦ λέγοντας: «μή ποιεῖτε τόν οἶκον τοῦ πατρός μου οἶκον ἐμπορίου» (Ἰω. β΄ 16). Ἡ ἱερή ἀγανάκτηση τοῦ Κυρίου μας δέν ἦταν ἐμπαθής, ἀλλά ἐπιβεβλημένο καθῆκον προστασίας τοῦ ἱεροῦ χώρου τοῦ Ναοῦ ἀπό τή βεβήλωση. Ἀλλά καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὅταν ἦλθε στήν Ἀθήνα καί τή βρῆκε «κατείδωλον», γεμάτη μέ εἴδωλα, ὑγιῶς ἀγανάκτησε πού «παρωξύνετο τό πνεῦμα αὐτοῦ» (Πράξ. ιζ΄ 16). Δέν ἦταν ἐμπαθής ἡ ἀγανάκτησή του, ἀλλά ὑγιής ἀντίδραση. Ὁ θυμός πού ἐνεργοποιεῖται, ὅταν ἀκούγεται μιά βλασφημία κατά τοῦ Ὀνόματος τοῦ Θεοῦ, ὅταν ἀσύστολα παραβιάζονται οἱ εὐαγγελικοί νόμοι, ὅταν τό δίκαιο καταπατεῖται καί ἡ ἀλήθεια στραγγαλίζεται, εἶναι καλός θυμός. Τότε μποροῦμε νά διαμαρτυρόμαστε ἀπαθῶς, χωρίς νά ἁμαρτάνουμε.

β) Ἐπίσης «ἀναμάρτητος ὀργή» εἶναι «ἡ πρός τούς δαίμονας καί τά πάθη ὀργή». Λένε οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ὅτι ὁ καλός θυμός μᾶς δόθηκε γιά νά περιφρουροῦμε τόν ἑαυτό μας ἀπό τόν «ἄρχοντα τοῦ αἰῶνος τούτου». Ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει ὅτι ὁ καλός θυμός μᾶς δόθηκε «ὥσπερ τι κέντρον», «ἵνα κατά τοῦ διαβόλου βρύχωμεν τούς ὀδόντας, ἵνα σφοδροί ὦμεν πρός αὐτόν» (ΕΠΕ 20, 458). Μᾶς δόθηκε σάν κεντρί, γιά νά τρίζουμε τά δόντια ἐναντίον τοῦ διαβόλου, γιά νά εἴμαστε ὁρμητικοί ἐναντίον του. Ὅταν μᾶς ἐπιτίθεται ὁ διάβολος, μᾶς εἰδοποιεῖ ὁ καλός θυμός νά μή στεκόμαστε μέ σταυρωμένα τά χέρια, ἀλλά νά ἀντιστεκόμαστε, γιά νά φεύγει ἀπό μᾶς: «ἀντίστητε τῷ διαβόλῳ, καί φεύξεται ἀφ᾿ ὑμῶν» (Ἰακ. δ΄ 7). Ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης συμπληρώνει ὅτι, ὅπως τά σκυλιά – φύλακες μέ τά γαβγίσματά τους μᾶς δίνουν μήνυμα ὅτι ἦρθαν κλέφτες νά ἁρπάξουν τόν θησαυρό μας, γιά νά λάβουμε ἐγκαίρως τά μέτρα μας καί νά προστατευθοῦμε, ἔτσι καί ὁ καλός θυμός μᾶς δίνει μήνυμα νά φυλαχθοῦμε ἀπό τόν ἐχθρό διάβολο, πού ἔρχεται νά συλήσει τό κάστρο τῆς ψυχῆς μας. Τέτοια  σωτήρια προειδοποίηση μᾶς δίνει ὁ καλός θυμός, καί ὅταν σηκώνουν κεφάλι τά πάθη μας. Χτυπάει καί τότε συναγερμό, ἀνάβει τό κόκκινο, γιά νά εἰδοποιηθοῦμε ἔγκαιρα νά πολεμήσουμε τά πάθη μας καί νά τά νικήσουμε.