03. «Βασιλεῦ Οὐράνιε…» (27/10-2/11)

Τό θέμα τοῦ Κύκλου πού θά κάνουμε σήμερα θά τό ἀφιερώσουμε στό «Βασιλεῦ Οὐράνιε…», στήν προσευχή πού ὅλοι ξέρουμε καί μέ τήν ὁποία προσευχόμαστε ἀπό τά παιδικά μας χρόνια. Τό «Βασιλεῦ Οὐράνιε…» εἶναι μικρή προσευχή, ἀλλά πολύ περιεκτική. Χρησιμοποιεῖται σέ ὅλες τίς Ἀκολουθίες τοῦ Νυχθημέρου καί στίς κατ᾿ ἰδίαν προσευχές μας μέ τήν ἴδια συχνότητα πού χρησιμοποιεῖται τό «Πάτερ ἡμῶν…» Μόνο τήν περίοδο τοῦ Πεντηκοσταρίου (ἀπό τήν Κυριακή τοῦ Πάσχα μέχρι «τήν μεθέορτον καί τελευταίαν ἑορτήν» τῆς Πεντηκοστῆς)  παραλείπεται τό «Βασιλεῦ Οὐράνιε…». Ἀπό τή γιορτή τῆς Πεντηκοστῆς ἀρχίζουμε πάλι νά προσευχόμαστε μέ τό «Βασιλεῦ Οὐράνιε». Τό ψάλλουμε καί πανηγυρικά ὡς Δοξαστικό τῆς μεγάλης Ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί συνεχίζουμε νά τό λέμε ὅλο τόν ὑπόλοιπο χρόνο.

Α΄ ΜΕΡΟΣ: Τί εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα καί πῶς ἐνεργεῖ;

1. Θά διαβάσουμε τό πρῶτο Μέρος τοῦ ἄρθρου «Βασιλεῦ Οὐράνιε…», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2333/15.6.2025/σελ. 287-288, ἕως ἐκεῖ πού λέει: «Ἔλα Ἐσύ, πού εἶσαι ὁ χορηγός τῆς ζωῆς, νά μᾶς χαρίσεις “ζωήν καί περισσόν ζωῆς”!, σελ. 288, καί θά ποῦμε στά Μέλη: Εἴπαμε ὅτι τό «Βασιλεῦ Οὐράνιε…» εἶναι προσευχή στό Ἅγιο Πνεῦμα. Τί εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα; (Σκέψεις Μελῶν…) Τό Ἅγιο Πνεῦμα δέν εἶναι ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, οὔτε ἀπρόσωπη δύναμη, ὅπως διαστρεβλώνουν βλάσφημα τήν ἀλήθεια τῆς Πίστεως οἱ Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ, ἀλλά εἶναι Θεός ἀληθινός, Πρόσωπο, ὅπως ὁ Πατήρ καί ὁ Υἱός, τό τρίτο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος. Στό ὄγδοο ἄρθρο τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως ὁμολογοῦμε ὅτι «τό Πνεῦμα τό Ἅγιον», εἶναι «τό Κύριον, τό Ζωοποιόν, τό ἐκ τοῦ Πατρός ἐκπορευόμενον, τό σύν Πατρί καί Υἱῷ συνδοξαζόμενον, τό λαλῆσαν διά τῶν προφητῶν». Εἶναι ὁ Κύριος, ὁ Θεός! Αὐτός πού μεταδίδει ζωή! Αὐτός πού ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα! Ὄχι ἀπό τόν Πατέρα καί τόν Υἱό, ὅπως προσθέτουν βλάσφημα στό Σύμβολο τῆς Πίστεως οἱ Παπικοί μέ τό «filiogue». Εἶναι Αὐτός πού μαζί μέ τόν Πατέρα καί τόν Υἱό συμποσκυνεῖται καί συνδοξάζεται καί ἔχει μιλήσει μέ τό στόμα τῶν Προφητῶν!

2. Πῶς ἐνεργεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα; Στήν προσευχή «Βασιλεῦ Οὐράνιε…» ὁμολογοῦμε ὅτι τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι «Βασιλεύς Οὐράνιος, Παράκλητος, τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὁ πανταχοῦ παρών καί τά πάντα πληρῶν, ὁ θησαυρός τῶν ἀγαθῶν καί ζωῆς χορηγός». Τί σημαίνει τό καθένα ἀπ᾿ αὐτά; (Σκέψεις Μελῶν…) α) Tό «Βασιλεῦ Οὐράνιε» σημαίνει ὅτι τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ὁ Θεός, ὁ Βασιλεύς καί Κύριος. Ἡ ὀνομασία «Κύριος κυρίων» καί «Βασιλεύς βασιλέων», «ὁ Βασιλεύς τῶν βασιλευόντων καί Κύριος τῶν κυριευόντων» ἀποδίδεται κατεξοχήν στόν Υἱό, στό δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος (Ἀποκ. ιζ΄ 14 καί Α΄ Τιμ. ς΄ 15). Ἀλλά ἀποδίδεται καί στόν Πατέρα καί στό Ἅγιο Πνεῦμα. β) «Παράκλητος». Ἡ ὀνομασία «Παράκλητος» εἶναι ἁγιογραφική. Ἀποδίδεται βέβαια καί στά τρία Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἀλλά κατεξοχήν ἀποδίδεται στό Ἅγιο Πνεῦμα: «Ὁ δέ παράκλητος, τό Πνεῦμα τό Ἅγιον, ὅ πέμψει ὁ πατήρ ἐν τῷ ὀνόματί μου, ἐκεῖνος ὑμᾶς διδάξει πάντα καί ὑπομνήσει ὑμᾶς πάντα ἅ εἶπον ὑμῖν» (Ἰω. ιδ΄ 26). Σημαίνει: Εἶναι ὁ ὁδηγός, ὁ ἐνισχυτής, ὁ παρηγορητής μας. Τονίζει ὅτι ἐμεῖς εἴμαστε ἀδύναμοι ἄνθρωποι, εὔκολα ἀπελπιζόμαστε καί τά χάνουμε, ἀλλά τό Ἅγιο Πνεῦμα δέν μᾶς ἀφήνει ὀρφανούς, δέν μᾶς ἀφήνει χωρίς προστασία. Βοηθεῖ κάθε ψυχή, πού ἐπικαλεῖται τό ἅγιο Ὄνομά Του, μᾶς παρηγορεῖ καί μᾶς ἐνισχύει! Ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων στίς Κατηχήσεις του ἐξηγεῖ ὅτι τό Ἅγιο Πνεῦμα καλεῖται «Παράκλητος, διά τό παρακαλεῖν καί παραμυθεῖσθαι καί συναντιλαμβάνεσθαι τῆς ἀσθενείας ἡμῶν» καί διότι «ὑπερεντυγχάνει ὑπέρ ἡμῶν» (Κατήχ. 16, Κ΄). Ὀνομάζεται Παράκλητος, διότι μᾶς παρηγορεῖ, μᾶς ἐνισχύει καί μᾶς βοηθεῖ νά ὑπομένουμε τίς δυσκολίες πού ἀντιμετωπίζουμε· διότι μᾶς βοηθεῖ καί μᾶς στηρίζει νά ὑπερνικήσουμε τίς φυσικές καί ἠθικές ἀδυναμίες μας· διότι συγχωρεῖ τίς ἁμαρτίες μας, ὅταν γονατίζουμε κάτω ἀπό τό πετραχήλι τοῦ Πνευματικοῦ στό φιλάνθρωπο Μυστήριο τῆς ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως· διότι θερμαίνει τήν πίστη μας καί ἐνισχύει τήν προθυμία τῆς ψυχῆς μας γιά προσευχή· διότι δίνει στό ἐσωτερικό μας αἰτήματα καί δεήσεις θεάρεστες, ἅγιες, ὑψηλές, «ἀλαλήτους», πού δέν εἶναι δυνατόν νά ἐκφραστοῦν ἀπό τή γλώσσα μας· διότι μεσιτεύει γιά μᾶς ἐμπνέοντας στούς εὐλαβεῖς Χριστιανούς στεναγμούς πού ἀδυνατεῖ νά ἐκφράσει ἀνθρώπινη γλώσσα. Γράφει στήν πρός Ρωμαίους ἐπιστολή ὅτι «τό Πνεῦμα (τό Ἅγιο Πνεῦμα) συναντιλαμβάνεται ταῖς ἀσθενείαις ἡμῶν· τό γάρ τί προσευξόμεθα καθό δεῖ οὐκ οἴδαμεν, ἀλλ᾿ αὐτό τό Πνεῦμα ὑπερεντυγχάνει ὑπέρ ἡμῶν στεναγμοῖς ἀλαλήτοις» (Ρωμ. η΄ 26). Αὐτό τόν ἐξαίρετο στίχο ἄς κρατήσουμε καί ὡς ἁγιογραφικό Ἀνάγνωσμα τοῦ θέματος τοῦ Κύκλου μας. γ) «Τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας». Εἶναι ἁγιογραφική καί αὐτή ἡ ὀνομασία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος: «Ἐγώ ἐρωτήσω τόν πατέρα καί ἄλλον παράκλητον δώσει ὑμῖν, ἵνα μένῃ μεθ᾿ ὑμῶν εἰς τόν αἰῶνα, τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας» (Ἰω. ιδ΄ 16-17). «Ὁ παράκλητος ὅν ἐγώ πέμψω ὑμῖν παρά τοῦ πατρός, τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας ὅ παρά τοῦ πατρός ἐκπορεύεται, ἐκεῖνος μαρτυρήσει περί ἐμοῦ» (Ἰω. ιε΄ 26). Σημαίνει ὅτι τό Ἅγιο Πνεῦµα εἶναι ἡ Ἀλήθεια καί μᾶς ὁδηγεῖ «εἰς πᾶσαν τήν ἀλήθειαν». Προφυλάσσει τήν Ἐκκλησία ἀπό ποικίλες πλάνες. Τήν προστατεύει ἀπό κάθε αἵρεση πού θέλει νά νοθεύσει τήν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου, ἀπό κάθε ἐχθρό πού θέλει νά τήν ἐξαλείψει ἀπό τό πρόσωπο τῆς γῆς. Ἐμεῖς ζοῦμε μέσα στό ψέμα καί στήν ἀπάτη, μέσα στό σκοτάδι καί στήν ἄγνοια. Ἀλλά ἔρχεται τό Ἅγιο Πνεῦμα καί μᾶς ὁδηγεῖ στό φῶς, στήν ἀλήθεια, στήν ἀληθινή θεογνωσία! δ) «Ὁ πανταχοῦ παρών καί τά πάντα πληρῶν». Σημαίνει ὅτι τό Ἅγιο Πνεῦμα βρίσκεται παντοῦ καί γεμίζει τά πάντα μέ τήν παρουσία Του. Ἐμεῖς εἴμαστε μία κουκίδα στό ἀχανές σύμπαν, μία σταγόνα στόν ὠκεανό, περιορισμένοι, ἀνεπαρκεῖς. Ἀλλά τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού βρίσκεται παντοῦ καί γεμίζει μέ τήν παρουσία Του τά πάντα, ἔρχεται καί γεμίζει μέ χαρά καί εὐθυμία τήν ψυχή μας, μέ ἐλπίδα στή δική Του βοήθεια! ε) «Ὁ θησαυρός τῶν ἀγαθῶν καί ζωῆς χορηγός». Σημαίνει ὅτι τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι τό θησαυροφυλάκιο τῶν ἀγαθῶν καί ὁ χορηγός τῆς ζωῆς. Μέ τήν ἐπίκληση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τελοῦνται ὅλα τά Μυστήρια καί οἱ ἁγιαστικές πράξες τῆς Ἐκκλησίας. Τό Ἅγιο Πνεῦμα χορηγεῖ ὅλες τίς χάριτες καί τίς εὐλογίες: «Πάντα χορηγεῖ τό Πνεῦμα τό Ἅγιον…» Ἐμεῖς εἴμαστε πτωχοί καί πένητες, δέν ἔχουμε μετάνοια, ἀρετή, πνευματικούς θησαυρούς. Ἀλλά τό Ἅγιο Πνεῦμα ἔρχεται καί μᾶς πλουτίζει μέ ὅλους αὐτούς τούς οὐράνιους θησαυρούς, μέ τούς ἀγλαούς καρπούς Του, πού εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ χαρά, ἡ εἰρήνη, ἡ μακροθυμία, ἡ χρηστότητα, ἡ ἀγαθοσύνη, ἡ πίστη, ἡ πραότητα, ἡ ἐγκράτεια. Μᾶς δίνει ὅ,τι εἶναι ἀπαραίτητο γιά τή σωτηρία μας: σταθερή πίστη, ἐλπίδα, ἀγάπη, ἀληθινή μετάνοια, ταπείνωση, ὑπακοή, ὑπομονή. Μᾶς διδάσκει κάθε ἀγαθό καί ἅγιο. Μᾶς διδάσκει πῶς νά προσευχόμαστε. Κινεῖ τά χείλη μας σέ αἶνο δοξολογίας πρός τόν Θεό! Ἐπίσης ἐμεῖς ἀναπνέουμε τή δυσώδη ἁμαρτία, τήν ὀσμή τοῦ θανάτου, καί μοιάζουμε σάν νά εἴμαστε πνευματικά νεκροί. Ἀλλά τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού εἶναι ὁ χορηγός τῆς ζωῆς, ἔρχεται καί μᾶς χαρίζει «ζωήν καί περισσόν ζωῆς»!

Β΄ ΜΕΡΟΣ: Στήν προσευχή «Βασιλεῦ Οὐράνιε…» τί ζητοῦμε νά μᾶς χαρίσει τό Ἅγιο Πνεῦμα;

Ἔπειτα θά διαβάσουμε τό ὑπόλοιπο ἄρθρο καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη: Τί ζητοῦμε στήν προσευχή «Βασιλεῦ Οὐράνιε…» νά μᾶς χαρίσει τό Ἅγιο Πνεῦμα; (Σκέψεις Μελῶν…) α) Μέ τό «ἐλθέ καί σκήνωσον ἐν ἡμῖν καί καθάρισον ἡμᾶς ἀπό πάσης κηλῖδος» ζητοῦμε νά ἔλθει καί νά κατοικήσει μέσα μας καί νά μᾶς καθαρίσει ἀπό κάθε κηλίδα ἁμαρτίας. Ἐμεῖς εἴμαστε ἁμαρτωλοί, ρυπαροί καί ἀκάθαρτοι! Ἀλλά παρακαλοῦμε τό Ἅγιο Πνεῦμα νά ἔλθει καί νά καθαρίσει τήν κατάστικτη ἀπό τίς κηλίδες τῆς ἁμαρτίας καρδιά μας· νά ἔλθει καί νά καθαρίσει τίς καρδιές μας ἀπό κάθε μολυσμό «σαρκός καί πνεύματος»! Παρακαλοῦμε τό Ἅγιο Πνεῦμα νά ἔλθει καί νά μεταβάλλει τό ἐσωτερικό μας σέ δικό Του Ναό, στόν ὁποῖο θά λατρεύεται ἡ Ἁγία καί Βασιλική Τριάδα! Ἐσύ, Τοῦ λέμε, πού εἶσαι προστάτης καί βοηθός, προστάτευσέ μας «ἀπό πάσης προσβολῆς τοῦ ἀντικειμένου»! «Μή ἀποστρέψῃς τό πρόσωπόν σου ἀφ᾿ ἡμῶν»! Μήν ἀπομακρυνθεῖς ἀπό κοντά μας! Ἐσύ πού εἶσαι «ὁ καθαιρέτης τῶν παθῶν», ξερίζωσε τά ἀγκάθια τῶν παθῶν μας! Δῶσε μας τή δύναμη νά σταυρώσουμε τή φιλαυτία μας, τήν ὑπερηφάνειά μας, τόν ἐγωισμό μας, τά ἁμαρτωλά θελήματά μας, τήν ὀλιγοπιστία μας, τήν ἀνυπομονησία μας, τόν φθόνο καί τά λοιπά πάθη, τά ὁποῖα κυριεύουν καί βασανίζουν τήν ψυχή μας. Δῶσε μας τή Χάρι Σου νά ἀγαποῦμε πάντοτε τόν πλησίον μας καί ποτέ νά μή νιώθουμε πικρία γι᾿ αὐτόν. Ἕνα κοινό γνώρισμα ἄς μᾶς χαρακτηρίζει πάντοτε: ἡ «εἰς ἀλλήλους ἀγάπη»!

β) Μέ τό «σῶσον, Ἀγαθέ, τάς ψυχάς ἡμῶν» ζητοῦμε νά ἔλθει τό Ἅγιο Πνεῦμα καί νά σώσει τίς ψυχές μας. Ἡ ὀνομασία «Σωτήρ» ἀποδίδεται κατεξοχήν στόν Υἱό, ὁ Ὁποῖος ἐνηνθρώπησε «δι᾿ ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους καί διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν» καί σταυρώθηκε καί ἔχυσε τό Αἷμα Του ἐπάνω στόν Σταυρό γιά τή σωτηρία μας. Ἀλλά τό ἔργο τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου τό ἐργάζονται καί τά τρία Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Παρακαλοῦμε λοιπόν τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού εἶναι ἀπόλυτα «Ἀγαθόν», «ἡ τελεσιουργία (ὁλοκλήρωση) πάντων τῶν ἀγαθῶν», νά ἔλθει καί νά μᾶς σώσει ὡς Ἀγαθός καί φιλάνθρωπος!

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ (προσευχή)

«Βασιλεῦ Οὐράνιε», Παράκλητε, τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὁ πανταχοῦ παρών καί τά πάντα πληρῶν, ὁ θησαυρός τῶν ἀγαθῶν καί ζωῆς χορηγός, ἐλθέ καί σκήνωσον ἐν ἡμῖν καί καθάρισον ἡμᾶς ἀπό πάσης κηλῖδος καί σῶσον, Ἀγαθέ, τάς ψυχάς ἡμῶν». Δέξου, Πανάγιο Πνεῦμα, τόν ὕμνο τῆς εὐχαριστίας μας, διότι θέλουμε νά μεγαλύνεται καί ἀπό ἐμᾶς τό ὑπερένδοξο καί ὑπερύμνητο Ὄνομα τοῦ εὐλογητοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, «τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ἀμήν».

ΣΥΝΘΗΜΑ
«Βασιλεῦ οὐράνιε, Παράκλητε, τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας… 
ἐλθέ καί σκήνωσον ἐν ἡμῖν…» (Προσευχή στό Ἅγιο Πνεῦμα)

Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἀπό τό ἄρθρο «Ἄν ὁ Κύριος θελήσει», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2334/1.7.2025/σελ. 293-294.