02. Τά τίμια γηρατειά (20-26/10)

Οἱ ἄνθρωποι πού ζοῦν κατά Θεόν ἀπό τά νιάτα τους μέχρι τήν τελευταία τους ἀναπνοή, ὅταν φθάσουν στή γεροντική ἡλικία, ἀπολαμβάνουν ὡς ὥριμο καρπό τούς κόπους τῶν ἔργων τους. Ὁ ἅγιος Θεός τούς εὐλογεῖ μέ κάθε εὐλογία πνευματική. Ἀλλά καί οἱ ἄνθρωποι τούς τιμοῦν καί τούς ἀγαποῦν, διότι εἶναι πολύ χαριτωμένοι. Εἶναι τά λεγόμενα τίμια γηρατειά! Στά τίμια γηρατειά θά ἀφιερώσουμε τό θέμα τοῦ Κύκλου πού θά κάνουμε σήμερα.

1. Θά διαβάσουμε τό Α΄ Μέρος τοῦ ἄρθρου «Τά τίμια γηρατειά», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2332/1.6.25/σελ. 259-260, ἕως ἐκεῖ πού λέει: «Ὅλα αὐτά αὐξάνουν τό κύρος τους καί τούς κάνουν σεβαστούς καί ἀξιαγάπητους», σελ. 259, β΄ στήλη, καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη: Γιατί χαρακτηρίζουν μερικοί τή γεροντική ἡλικία ὡς τήν ὡραιότερη περίοδο τῆς ἀνθρώ­πινης ζωῆς; (Σκέψεις Μελῶν…) Ὁ χαρακτηρισμός τῆς γεροντικῆς ἡλι­κίας ὡς τῆς ὡραιότερης περιόδου τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς ἀνήκει στόν διακεκριμένο Καθηγητή τῆς Ἰατρικῆς Σχολῆς τοῦ ΑΠΘ ἀείμνηστο Σταῦρο Μπαλογιάννη, ὁ ὁποῖος δημο­σίευσε γιά τό θέμα αὐτό τήν ἐμπεριστατωμένη ἐργασία: «Ἡ ἀντιμετώπισις τοῦ γήρατος διά μέσου τῶν αἰώνων». Στήν ἐργασία αὐτή χαρακτηρίζει τή γεροντική ἡλικία, τῶν ἀνθρώπων πού ζοῦν ἐνάρετη ζωή, ὡς τήν ὡραιότερη περίοδο τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς. Διότι οἱ ἄνθρωποι αὐτοί ἀγωνίστηκαν νικηφόρα στόν στίβο τῆς ζωῆς, πέτυχαν ἐπαγγελματικά καί οἰκογενειακά, καί τώρα πού ἔφθασαν στή γεροντική ἡλικία τους, ἀπολαμβάνουν ὡς ὥριμο καρπό τούς κόπους τῶν ἔργων τους. Χαίρουν σεβασμοῦ, ἐκτιμήσεως, ἀγάπης, στοργῆς καί ἀναγνωρίσεως ἀπό τό οἰκογενειακό καί τό εὐρύτερο κοινωνικό περιβάλλον τους καί εἶναι τό καύχημα γιά τά παιδιά καί τά ἐγγόνια τους: «Καύχημα τέκνων πατέρες αὐτῶν» (Παροιμ. ιζ΄ 6).

2. Χαίρουν σεβασμοῦ καί ἐκτιμήσεως ὅλοι ὅσοι φθάνουν στή γεροντική ἡλικία; (Σκέψεις Μελῶν…). Ὄχι ὅλοι, ἀλλά αὐτοί πού ζοῦν σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀπό τά νιάτα μέχρι τήν τελευταία τους ἀναπνοή. Ἡ Ἁγία Γραφή προβάλλει τή γεροντική ἡλικία ὡς «τίμιον γῆρας» μόνο ὅταν ὑπάρχει αὐτή ἡ προϋπόθεση. Τόσο τό παράθεμα τῆς Σοφίας Σειράχ ὅσο καί τό παράθεμα τῆς Σοφίας Σολομῶντος πού ἀναφέρονται στό ἄρθρο «Τά τίμια γηρατειά», τονίζουν ὅτι εἶναι τιμημένα τά γηρατειά, ὅταν ἔχει προηγηθεῖ βίος καθαρός καί ἀκηλίδωτος.

Παραθέτουμε ὡς ἁγιογραφικό Ἀνάγνωσμα τό χωρίο ἀπό τή Σοφία Σολομῶντος: «Δίκαιος ἐάν φθάσῃ τελευτῆσαι, ἐν ἀναπαύσει ἔσται· γήρας γάρ τίμιον οὐ τό πολυχρόνιον οὐδέ ἀριθμῷ ἐτῶν μεμέτρηται· πολιά δέ ἐστι φρόνησις ἀνθρώποις· καί ἡλικία γήρως βίος ἀκηλίδωτος» (Σ. Σολ. δ΄ 7-9). Ὁ δίκαιος, ἀκόμη κι ἄν τόν προλάβει πρόωρα ὁ θάνατος, θά ἀναπαυθεῖ στήν αἰώνια εὐτυχία. Διότι αὐτό πού κάνει τά γηρατειά τιμημένα καί ἀξιοσέβαστα, δέν εἶναι τά πολλά χρόνια· οὔτε μετριοῦνται τά τιμημένα χρόνια τοῦ ἀνθρώπου μέ βάση τόν ἀριθμό τῶν ἐτῶν του. Λευκά μαλλιά καί τιμημένα γηρατειά γιά τόν ἄνθρωπο δέν εἶναι τά πολλά χρόνια, ἀλλά ἡ σύνεση. Ἡ γεροντική ἡλικία εἶναι τιμημένη καί ἀξιοσέβαστη, μόνο ὅταν συνοδεύεται ἀπό ζωή ἄμεμπτη καί ἀκηλίδωτη.

Λόγου χάριν, ὁ πατριάρχης Ἀβραάμ, ὁ πατριάρχης Ἰακώβ, ὁ πάγκαλος Ἰωσήφ, ὁ θεόπτης Μωυσῆς, ὁ πολύαθλος Ἰώβ, ὁ προφήτης Δανιήλ, ὁ μνή­στωρ Ἰωσήφ, ὁ θεοδόχος Συμεών, ἡ προφήτις Ἄννα, ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης καί ἄλλοι προβάλλονται στήν Ἁγία Γραφή ὡς πρόσωπα τιμημένα καί ἀξιο­σέβαστα ὄχι τόσο γιά τήν ἡλικία τους, ὅσο γιά τήν ἀρετή καί τήν ἁγιότητά τους.

3. Ἐπίσης ἐξυμνοῦνται τά τίμια γηρατειά γιά τήν πολυπειρία τους. Τί ἔχουμε νά ποῦμε πάνω σ᾿ αὐτό; (Σκέψεις Μελῶν…) Ἡ πολυπειρία εἶναι τό στεφάνι, ἡ δόξα καί τό καύχημα τῶν ἁγιασμένων γερόντων: «Στέφανος γερόντων πολυπειρία» (Σ. Σειράχ κε΄ 6). Οἱ ἄνθρωποι πού ἀγωνίζονται νά ζοῦν κατά Θεόν δοκιμάζονται στό στάδιο τῶν ἀρετῶν, ἐπιδίδονται στούς πνευματικούς ἀγῶνες καί τά παλαίσματα, ὑπερνικοῦν τούς πειρασμούς καί τίς θλίψεις τῆς ζωῆς καί ἀποκτοῦν τήν κατά Θεόν σοφία. Ὅλα αὐτά αὐξάνουν τό κύρος τους καί τούς κάνουν σεβαστούς καί ἀξιαγάπητους.

Ἔπειτα θά διαβάσουμε τό Β΄ Μέρος τοῦ ἄρθρου ἀπό ἐκεῖ πού λέει: «Μία ἀκόμη ἀρετή πού ἐκεῖ προβάλλεται εἶναι ἡ ὡριμότητα πού ἐπιδεικνύουν οἱ γέροντες», σελ. 260, α΄ στήλη, ἕως ἐκεῖ πού λέει: «ὅπως ὁ πατριάρχης Ἀβραάμ, πού ὑπάκουσε πλήρως στήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ καί ἔσπευσε νά θυσιάσει τόν ἀγαπημένο γυιό του Ἰσαάκ», σελ. 260, β΄ στήλη, καί θά ποῦμε στά Μέλη: Τά τίμια γηρατειά προβάλλονται στήν Ἁγία Γραφή καί γιά τήν ὡριμότητά τους. Τί ἔχουμε νά ποῦμε πάνω σ᾿ αὐτό; (Σκέψεις Μελῶν…) Ὅπως οἱ ὥριμοι καρποί τῶν δένδρων, τῶν λαχανικῶν κλπ. εἶναι οἱ πιό νόστιμοι, οἱ πιό εὐωδιαστοί, οἱ πιό γλυκόχυμοι, ἔτσι καί οἱ πιστοί Χριστιανοί πού ἀγωνίζονται μέ πόθο νά βαδίζουν μέ συνέπεια τήν ὁδό τοῦ ἁγιασμοῦ, ὅταν φθάσουν στή γεροντική ἡλικία τους, εἶναι γεμάτοι ἀπό καρπούς πνευματικούς, γλυκόχυμους καί εὐωδιαστούς. Τό στόμα τους ἀποστάζει σοφία! Ὁ λόγος τους εἶναι πιό γλυκός κι ἀπό τό μέλι, «γλυκύτερος μέλιτος»! Ἡ σοφή συμβουλή τους ἐκλαμβάνεται ὡς διαθήκη καί εἶναι θησαυρός ἀνεκτίμητος! Τό φωτεινό παράδειγμά τους γίνεται δείκτης πορείας γιά τούς ἐπιγενέστερους! Οἱ ἁγιασμένοι γέροντες προσεύχονται γιά τά παιδιά, γιά τά ἐγγόνια τους καί γιά ὅλο τόν κόσμο. Οἱ ἁγιασμένοι γέροντες διηγοῦνται στούς νεότερους τά θαυμάσια τοῦ Θεοῦ, περιστατικά τῆς πρόνοιας τοῦ Θεοῦ, τήν ἱερή ἱστορία τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τήν ἔνδοξη ἱστορία τοῦ Ἔθνους μας. Καί μόνο ἡ σκιά καί ἡ παρουσία τους μέσα στό σπίτι εἶναι μεγάλο πνευματικό κεφάλαιο.

Μπορεῖ λόγῳ προχωρημένης ἡλικίας οἱ γέροντες αὐτοί νά ἔχουν σωματική ἀδυναμία καί νά δυσκολεύονται σέ πολλά πράγματα, ἀλλά λόγῳ πνευματικῆς καλλιέργειας ἔχουν δύναμη ψυχῆς καί ὑπερνικοῦν τίς δυσκολίες τῆς ἡλικίας τους. Πνευματικά θά λέγαμε ὅτι εἶναι ἰσχυρότεροι ἀπό νεότερους ἡλικιακά, ἀλλά ἀκαλλιέργητους πνευματικά ἀνθρώπους. Ἀναφέρει τό ἄρθρο ὅτι πολλοί ἁγιασμένοι γέροντες σέ μεγάλη ἡλικία πέτυχαν κατορθώματα τῆς πίστεως, τά ὁποῖα νεότεροι στήν ἡλικία ἄνθρωποι δέν μποροῦν οὔτε κατά διάνοιαν νά τά ἐπιτύχουν. Λόγου χάριν, τό κατόρθωμα πού πέτυχε ὁ πατριάρχης Ἀβραάμ, ὁ ὁποῖος ὑπάκουσε πλήρως στήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ καί ἔσπευσε νά θυσιάσει τόν ἀγαπημένο του Ἰσαάκ, ποιός ἄλλος θά μποροῦσε νά τό ἐπιτύχει; Τό κατόρθωμα τοῦ μνήστορος Ἰωσήφ, πού στάθηκε ἀσπίδα καί στήριγμα στήν ὑπεραγία Θεοτόκο κατά τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, ποιός νέος ἄνθρωπος θά μποροῦσε νά τό ἐπιτύχει; Ἐπίσης τό κατόρθωμα τοῦ ἁγίου  Χρυσοστόμου Παπασαραντοπούλου καί τοῦ π. Χαρίτωνος Πνευματικάκι, πού  ἀποφάσισαν σέ γεροντική ἡλικία νά πᾶνε στήν Ἀφρική καί νά εὐαγγελισθοῦν τόν Χριστό στή μαύρη Ἤπειρο, δέν μποροῦν νά τό ἐπιτύχουν πολλοί ἄνθρωποι, οὔτε κάν λίγοι.

Γι᾿ αὐτές τίς ἐπιτυχίες καί ἄλλες πολλές ἐπιτυχίες τῶν ἁγιασμένων γερόντων ὁ 91ος Ψαλμός πλέκει ἐγκώμιο στούς σεβάσμιους γέροντες λέγοντας ὅτι καί στά βαθιά γεράματά τους θά προκόβουν καί θά καρποφοροῦν ἔχοντας ὅλα τά ἀγαθά, καί θά εἶναι θαλεροί καί ἀκμαῖοι γιά νά ἀναγγέλλουν καί νά διακηρύττουν ὅτι εἶναι δίκαιος καί εὐθύς ὁ Κύριος καί δέν ὑπάρχει ἀδικία σ᾿ Αὐτόν: «Ἔτι πληθυνθήσονται ἐν γήρει πίονι καί εὐπαθοῦντες ἔσονται τοῦ ἀναγγεῖλαι ὅτι εὐθύς Κύριος ὁ Θεός ἡμῶν καί οὐκ ἔστιν ἀδικία ἐν αὐτῷ» (Ψαλ. ϟα´ [91] 15-16).

Ἔπειτα θά διαβάσουμε τό ὑπόλοιπο ἄρθρο καί θά ποῦμε στά Μέλη: Κανείς δέν ἀμφιβάλλει ὅτι εἶναι τίμιο τό γῆρας τῶν ἀνθρώπων πού ἀπό τά νιάτα τους μέχρι τήν τελευταία τους ἀναπνοή ζοῦν κατά Θεόν. Ἄν ὅμως ὑπάρχουν, καί σίγουρα ὑπάρχουν, καί ἄνθρωποι πού στά νιάτα τους καί στήν ὑπόλοιπη ζωή τους δέν ζοῦν κατά Θεόν, ἀλλά «ἐν ἁμαρτίαις», σ᾿ αὐτούς τί μηνύματα δίνει ἡ γεροντική ἡλικία, ὅταν πέφτουν οἱ σωματικές, οἱ ψυχικές καί οἱ πνευματικές δυνάμεις τους καί βλέπουν φουντωμένα μέσα τους τά πάθη; (Σκέψεις Μελῶν…) Τούς χτυπάει καμπανάκι ὅτι ὁ Θεός τούς δίνει παράταση ζωῆς καί δέν τούς κάλεσε ἀκόμη κοντά Του, γιά νά τούς δώσει μία τελευταία εὐκαιρία νά μετανοήσουν καί νά σωθοῦν. Πόσο ἀξιέπαινοι εἶναι ὅσοι ἀπό τούς γέροντες ἔχουν καλή προαίρεση καί ἐπωφελοῦνται τήν τελευταία εὐκαιρία πού τούς δίνει ὁ Θεός! Γίνονται οἱ ἅγιοι τῆς τελευταίας στιγμῆς! Λόγου χάριν, ὁ εὐγνώμων ληστής πού σταυρώθηκε στόν Γολγοθᾶ μαζί μέ τόν Χριστό, δέν ζοῦσε καλή ζωή μέχρι νά σταυρωθεῖ. Ἀλλά πάνω στόν σταυρό μετανόησε, ἐξομολογήθηκε, παρακάλεσε τόν Χριστό νά τόν πάρει στή Βασιλεία Του καί μπῆκε πρῶτος στόν Παράδεισο. Πόσο πολύ συγκινούμαστε, ὅταν βλέπουμε καί ἄλλους πολλούς πρώην ληστές, ἀλκοολικούς, χαρτοπαῖχτες, ἀδιάφορους ἀνθρώπους, πού δέν πήγαιναν ποτέ στήν ἐκκλησία, ὅταν βρίσκονται στό κρεβάτι τοῦ πόνου, νά μαλακώνουν οἱ καρδιές τους, νά ἐξομολογοῦνται ἐκ βαθέων τά κρίματά τους στόν Πνευματικό, νά κοινωνοῦν τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων καί νά φεύγουν ἕτοιμοι γιά τό αἰώνιο ταξίδι τους!

Ἑπομένως εἶναι πολύ σπουδαία ἡ γεροντική ἡλικία καί γιά τόν λόγο ὅτι δίνει μία τελευταία εὐκαιρία στούς ἡλικιωμένους ἀνθρώπους νά ἀνακρίνουν τόν ἑαυτό τους, νά προσευχηθοῦν, νά μελετήσουν τήν Ἁγία Γραφή καί ἄλλα πνευματικά βιβλία, νά μετανοήσουν, νά ἑτοιμάσουν τίς βαλίτσες τους καί νά φύγουν ἕτοιμοι γιά τό αἰώνιο ταξίδι τους!

Ἐπειδή ὅλοι ἔχουμε τήν ἡλικία μας, νά μιμηθοῦμε τό φωτεινό παράδειγμα τῶν ἁγίων γερόντων, βαδίζοντας τήν ὁδό τοῦ ἁγιασμοῦ, γιά νά εἴμαστε θαλεροί καί ἀκμαῖοι, γεμάτοι πνευματικούς καρπούς. Γιά νά βλέπουν οἱ νεότεροι τό καλό παράδειγμά μας, γιά νά ἐνισχύονται ἀπό τήν παρουσία μας, γιά νά στηρίζονται ἀπό τόν θεοφώτιστο λόγο μας καί τή μεστή συμβουλή μας!

«Γῆρας τίμιον οὐ τό πολυχρόνιον… καί ἡλικία γήρως βίος ἀκηλίδωτος» (Σ. Σολ. δ΄ 8-9).

Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἀπό τό ἄρθρο «Βασιλεῦ Οὐράνιε…», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2333/15.6.2025/σελ. 287-288.