01. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ γλυκαίνει τίς ψυχές (13-19/10)

«Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ ἡμᾶς συνήγαγε», μᾶς συγκέντρωσε πάλι σήμερα στόν Φιλικό Κύκλο μας γιά τίς συγκεντρώσεις τῆς νέας χειμερινῆς περιόδου 2025-2026. Πολύ χαιρόμαστε πού συναντιόμαστε, μετά ἀπό διακοπή ἀρκετῶν μηνῶν, ὅλα τά Μέλη τοῦ Κύκλου μας, γιά νά συμμελετοῦμε κάθε ἑβδομάδα τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί νά ὠφελούμαστε. Τό πρῶτο θέμα τοῦ Κύκλου μας, ὅπως καί τίς ἄλλες χρονιές, θά τό ἀφιερώσουμε στόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Θά τό ἀνλήσουμε ἀπό τόν ἑκατοστό δέκατο ὄγδοο [ριη΄] Ψαλμό, ὁ ὁποῖος ἀπό τήν ἀρχή μέχρι τό τέλος του ἐγκωμιάζει τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ψαλμός αὐτός ἀριθμεῖ 176 στίχους. Κάθε δέ στίχος του μοιάζει μέ ἕνα πολύτιμο πετράδι. Τοποθετημένα τά πετράδια αὐτά μέ τέχνη τό ἕνα πλάι στό ἄλλο ἀπαρτίζουν τό θαυμάσιο ψηφιδωτό τοῦ θείου λόγου. Ἀποδίδουν τόν λόγο τοῦ Θεοῦ μέ 10 διαφορετικά ὀνόματα. Τόν ἀποκαλοῦν νόμο, ὁδό, κρίματα, μαρτύρια, ἐντολές (μέ δύο διαφορετικές λέξεις στό ἑβραϊκό κείμενο), δικαιώματα, ἀλήθεια, λόγους, λόγια, καί περιγράφουν μέ εἰκόνες θαυμάσιες τό πλῆθος τῶν εὐλογιῶν πού φέρνει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ στή ζωή μας. Μία ἀπό τίς εὐλογίες πού φέρνει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι ὅτι γλυκαίνει τίς ψυχές, ὅπως θά δοῦμε στό θέμα τοῦ Κύκλου πού θά κάνουμε σήμερα. Θά μελετήσουμε τό ἁγιογραφικό Ἀνάγνωσμα: Ψαλ. ριη΄ [118] 103, τό ὁποῖο τονίζει ὅτι τά λόγια τοῦ Θεοῦ εἶναι κι ἀπό τό μέλι γλυκύτερα.

Θά διαβάσουμε τό κείμενο καί τήν ἑρμηνεία τοῦ ἁγιογραφικοῦ Ἀνα­γνώσματος (Ψαλ. ριη΄ [118] 103): Κείμενο: «ὡς γλυκέα τῷ λάρυγγί μου τά λόγιά σου, ὑπέρ μέλι τῷ στόματί μου». Ἑρμηνεία: Πόσο γλυκά εἶναι τά θεῖα Σου λόγια στήν ψυχή μου ὅταν τά μελετῶ καί στόν λάρυγγά μου ὅταν τά ἐκφωνῶ! Εἶναι ἀσυγκρίτως ἀνώτερα καί γλυκύτερα ἀπ᾿ ὅ,τι τό μέλι στό στόμα μου.

1. Ἑρμηνευτικά: Ὁ ἱερός Ψαλμωδός αἰσθανόταν τέτοια γλυκύτητα ἀπό τή μελέτη τοῦ θείου λόγου, πού δέν μποροῦσε νά τοῦ χαρίσει παρόμοια αἴσθηση οὔτε τό γλυκύτερο μέλι. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ γλύκαινε τόν νοητό λάρυγγα τῆς ψυχῆς του. Τοῦ προξενοῦσε ἀγαλλίαση καί εὐφροσύνη!

Αὐτή τήν προσωπική ἐμπειρία του καταθέτει στόν ἑκατοστό τρίτο στίχο τοῦ 118ου Ψαλμοῦ λέγοντας: «Ὡς γλυκέα τῷ λάρυγγί μου τά λόγιά σου, ὑπέρ μέλι τῷ στόματί μου» (Ψαλ. ριη΄ [118] 103). Πόσο γλυκά εἶναι τά θεῖα Σου λόγια στήν ψυχή καί στόν λάρυγγά μου, Κύριε! Εἶναι ἀσυγκρίτως γλυκύτερα ἀπ᾿ ὅ,τι τό μέλι στό στόμα μου.

Παρατηροῦν οἱ ἱεροί ἑρμηνευτές ὅτι χρησιμοποιεῖ τό παράδειγμα τοῦ μέλιτος, διότι, ὅταν θέλουμε νά ποῦμε ὅτι κάτι εἶναι πολύ γλυκό, λέμε πώς εἶναι μέλι. Ἀλλά τά λόγια τοῦ Θεοῦ ξεπερνοῦν καί τή γλυκύτητα τοῦ μέλιτος. Εἶναι ἀσυγκρίτως γλυκύτερα κι ἀπό τό γλυκύτερο μέλι. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος παρατηρεῖ ὅτι ἡ γλυκύτητα τοῦ μέλιτος ἀμαυρώνεται καί ἐπισκιάζεται ἀπό τή γλυκύτητα τῶν θείων λόγων. Ἀκόμη προσθέτει ὅτι τό ὑλικό μέλι «ἀπό βοτάνων συντίθεται», ἐνῶ τό πνευματικό μέλι «ἀπό τῶν θείων Γραφῶν ὑφαίνεται» (PG 56, 141).

Ὄχι ὅμως μόνο ὁ ἱερός Ψαλμωδός, ἀλλά καί ὅλοι οἱ πιστοί Χριστιανοί πού γλυκαίνονται ἀπό τόν λόγο τοῦ Θεοῦ τήν ἴδια πνευματική ἐμπειρία καταθέτουν: «Οὐχ οὕτως ἡδύνει μου τήν τοῦ στόματος αἴσθησιν ἡ γλυκύτης τοῦ μέλιτος, ὡς εὐφραίνει μου τήν ψυχήν ἡ τῶν θείων λογίων μελέτη». Δέν καθιστᾶ τόσο πολύ εὐχάριστη τήν αἴσθηση τοῦ στόματός μου ἡ γλυκύτητα τοῦ μέλιτος, ὅσο εὐφραίνει τήν ψυχή μου ἡ μελέτη τοῦ θείου λόγου, σημειώνει ἀρχαῖος ἑρμηνευτής.

2. Μποροῦμε νά καταθέσουμε κι ἐμεῖς ἐμπειρίες ἀπό τή γλυκύτητα πού νιώθουμε μέ τήν ἀκρόαση καί μελέτη τοῦ θείου λόγου; (Σκέψεις Μελῶν…) α) Παίρνουμε στά χέρια μας νά μελετήσουμε τό ἱερό Εὐαγγέλιο καί αἰσθανόμαστε τή γλυκύτητα τῆς σοφίας τοῦ Θεοῦ. Τί γλυκά, τί ὡραῖα, τί ὑψηλά νοήματα! Συνεπαρμένοι ἀναφωνοῦμε: «Ὤ βάθος πλούτου καί σοφίας καί γνώσεως Θεοῦ! ὡς ἀνεξερεύνητα τά κρίματα αὐτοῦ καί ἀνεξιχνίαστοι αἱ ὁδοί αὐτοῦ!» (Ρωμ. ια΄ 33). Τί σοφία ἀποστάζουν τά λόγια τοῦ Θεοῦ! Σέ κάνουν πιό σοφό κι ἀπ᾿ τούς σοφούς, τούς ἔμπειρους, τούς ἡλικιωμένους: «Ὑπέρ πρεσβυτέρους συνῆκα, ὅτι τάς ἐντολάς σου ἐξεζήτησα» (Ψαλ. ριη΄ [118] 100). Μελετώντας τόν λόγο τοῦ Θεοῦ ξεπέρασα σέ σύνεση καί σέ γνώση ἀκόμη καί τούς γεροντοτέρους μου, οἱ ὁποῖοι προβάλλουν τήν πείρα τους ὡς πηγή τῆς σοφίας τους.

β) Τή γλυκύτητα τοῦ θείου λόγου τήν αἰσθανόμαστε καί διότι χύνει βάλσαμο παρηγοριᾶς στίς πονεμένες καρδιές μας. Εἴμαστε πονεμένοι καί ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς παρηγορεῖ: «Μή κλαῖε» (Λουκ. ζ΄ 13). Εἴμαστε ἀπογοητευμένοι καί ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς ἐνθαρρύνει: «Ἐν τῷ κόσμῳ θλίψιν ἕξετε· ἀλλά θαρσεῖτε, ἐγώ νενίκηκα τόν κόσμον» (Ἰω. ις΄ 33). Εἴμαστε ταραγμένοι καί ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς εἰρηνεύει: «Εἰρήνη ὑμῖν» (Λουκ. κδ΄ 36). Εἴμαστε κουρασμένοι καί ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς ξεκουράζει: «Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καί πεφορτισμένοι, κἀγώ ἀναπαύσω ὑμᾶς» (Ματθ. ια΄ 28). Εἴμαστε λυπημένοι μετά ἀπό κάποιες πτώσεις μας καί ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς βοηθεῖ νά μετανοήσουμε: «Ἀναστάς πορεύσομαι πρός τόν Πατέρα μου καί ἐρῶ αὐτῷ· πάτερ, ἥμαρτον εἰς τόν οὐρανόν καί ἐνώπιόν σου» (Λουκ. ιε΄ 18). Εἴμαστε ἐγκαταλελειμένοι καί ὁ λόγος μᾶς συντροφεύει: «Οὐ μή σε ἀνῶ οὐδ᾿ οὐ μή σε ἐγκαταλίπω» (Ἑβρ. ιγ΄ 5). Εἴμαστε βαρυπενθοῦντες καί ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς γεμίζει μέ τήν ἐλπίδα τῆς Ἀναστάσεως: «ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστασις καί ἡ ζωή» (Ἰω. ια΄ 25). Μᾶς βεβαιώνει ὅτι δέν τελειώνουν ὅλα στόν τάφο, διότι ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ ἀπαρχή τῆς ἀναστάσεως τῶν κεκοιμημένων: «Νυνί δέ Χριστός ἐγήγερται ἐκ νεκρῶν, ἀπαρχή τῶν κεκοιμημένων ἐγένετο» (Α΄ Κορ. ιε΄ 20).

γ) Ἐπίσης τή γλυκύτητα τοῦ θείου λόγου τήν αἰσθανόμαστε καί ὡς πνευματική τροφή πού μᾶς χορταίνει, ὡς πνευματικό ποτό πού μᾶς εὐφραίνει. Ὁ ἄνθρωπος δέν τρέφεται μόνο μέ ψωμί. Δέν ξεδιψᾶ μόνο μέ νερό. Τρέφεται καί ξεδιψᾶ καί μέ τόν λόγο τοῦ Θεοῦ πού εἶναι ἐξαίρετη πνευματική τροφή, ἀσυγκρίτως ἀνώτερη ἀπό κάθε ὑλική τροφή.

δ) Ἀλλά γιατί δέν αἰσθάνονται ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τή γλυκύτητα τοῦ θείου λόγου; (Σκέψεις Μελῶν…) Διότι δέν ἔχουν «ὑγιῆ καί ἐρρωμένα (=ἰσχυρά καί ρωμαλέα) τά αἰσθητήρια τῆς ψυχῆς», διευκρινίζουν οἱ ἱεροί ἑρμηνευτές. Στούς πνευματικά ἀσθενεῖς ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ φαίνεται πικρός, ὅπως καί τό ὑλικό μέλι στούς σωματικά ἀσθενεῖς φαίνεται πικρό καί ἀηδέστατο.

1. Ἐμεῖς τί ὀφείλουμε νά κάνουμε γιά νά χορταίνουμε καί νά ξεδιψοῦμε ἀπό τόν λόγο τοῦ Θεοῦ; (Σκέψεις Μελῶν…) Ὀφείλουμε νά τρῶμε καί νά πίνουμε, νά δοκιμάζουμε καί μία καί δυό καί περισσότερες φορές τήν ἡμέρα τή γλυκύτητα πού ἔχει τό πνευματικό μέλι, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Αὐτό μᾶς προτρέπει νά κάνουμε ὁ σοφός Παροιμιαστής: «Φάγε μέλι, υἱέ, ἀγαθόν γάρ κηρίον, ἵνα γλυκανθῇ σου ὁ φάρυγξ» (Παρ. κδ΄ 13). Φάγε μέλι, παιδί μου, διότι ἡ κηρήθρα εἶναι ὡραία καί ὠφέλιμη· φάγε γιά νά γλυκαθεῖ ὁ φάρυγγάς σου. Διότι «οὕτως αἰσθήσῃ σοφίαν τῇ σῇ ψυχῇ» (Παρ. κδ΄ 14). Διότι, ὅπως γλυκαίνεται τό στόμα σου μέ τό μέλι, ἔτσι θά νιώσεις μέσα στήν ψυχή σου τή γλυκύτητα τῆς θείας σοφίας. Στόν στίχο αὐτό τοῦ βιβλίου τῶν Παροιμιῶν δέν ὑπονοεῖται τό μέλι τῆς μέλισσας, ἀλλά τό πνευματικό μέλι, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ.

Σχολιάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος ὅτι ἀπό τό μέλι τῆς μέλισσας δέν μποροῦμε νά φᾶμε πολύ, διότι ἡ ὑπερβολική χρήση του δέν ὠφελεῖ, ἀλλά βλάπτει. Πνευματικό μέλι ὅμως μποροῦμε νά τρῶμε ὅσο θέλουμε. Ὄχι μόνο δέν θά ἀρρωστήσουμε, ἀλλά καί ἄν ὑπάρχει κάποια ἀσθένεια, εἶναι δυνατόν νά τήν ἀποδιώξουμε. Ἀκόμη προσθέτει ὅτι ἀπό τήν ὑπερβολική χρήση τοῦ μέλιτος αἰσθανόμαστε τό αἴσθημα τοῦ κορεσμοῦ. Ἐνῶ ἀπό τή μελέτη τοῦ θείου λόγου δέν αἰσθανόμαστε ποτέ τό αἴσθημα τοῦ κορεσμοῦ. Ἀπεναντίας, ἐπιθυμοῦμε νά ἐντρυφήσουμε σ᾿ αὐτόν περισσότερο. Ἐπίσης προσθέτει ὅτι στό αἰσθητό μέλι στή γλώσσα τελειώνει ἡ εὐχαρίστηση, καί τελικῶς χάνεται· τό μέλι ὅμως τῆς διδασκαλίας τοῦ θείου λόγου φυλάσσεται μέσα στή συνείδηση, χαρίζει διαρκή χαρά καί μᾶς κατευθύνει πρός τήν ἀθανασία (PG 56, 141).

2. Ἄν εἴχαμε κηρύθρα μέ μέλι στή διάθεσή μας, ποιός ἀπό μᾶς δέν θά ἤθελε νά δοκιμάσει τή γλυκύτητά της; Μέ τήν ἴδια καλή διάθεση νά δοκιμάζουμε καί τή γλυκύτητα τοῦ θείου λόγου. Δέν θά ζημιωθοῦμε, ἀλλά θά βγοῦμε ὠφελημένοι. «Γεύσασθε καί ἴδετε ὅτι χρηστός ὁ Κύριος» (Ψαλ. λγ΄ [33] 9). Ἰδίως τώρα πού ἄρχισε τό κατηχητικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας γιά τή νέα περίοδο 2025-26, νά μελετοῦμε πιό συστηματικά τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, ἡμέρα καί νύκτα: «καί ἐν τῷ νόμῳ αὐτοῦ μελετήσει ἡμέρας καί νυκτός» (Ψαλ. α΄ 2). Ὁ ἱερός Χρυσόστομος ὑψώνει τή φωνή του καί λέει ὅτι δέν θά σωθοῦμε, ἐάν δέν μελετοῦμε καθημερινά τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. «Οὐ γάρ ἔστιν, οὐκ ἔστι τινά σωθῆναι μή συνεχῶς ἀναγνώσεως ἀπολαύοντα πνευματικῆς» (Εἰς τόν Λάζαρον, PG 48, 993). Ἐπίσης νά ἀκοῦμε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ στό λειτουργικό κήρυγμα πού γίνεται στούς ἱερούς Ναούς. Νά συμμελετοῦμε κάθε βδομάδα τόν λόγο τοῦ Θεοῦ στόν Κύκλο μας καί νά ἀκροώμεθα τόν λόγο τοῦ Θεοῦ στίς ἀπογευματινές ὁμιλίες. Ἀλλά καί πνευματικά βιβλία γιά τήν πνευματική μας ὠφέλεια νά μελετοῦμε σέ καθημερινή βάση.

Νά ἀγαπήσουμε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί νά τόν μελετοῦμε ἡμέρα καί νύκτα. Πόσο πολύ θά γλυκαίνεται ἡ ψυχή μας! Θά ὠφελούμαστε καί θά εὐφραινόμαστε πνευματικά! Θά ὁμολογοῦμε κατόπιν ἀπό προσωπική ἐμπειρία μας ὅτι τά λόγια τοῦ Θεοῦ εἶναι πιό γλυκά κι ἀπ᾿ τό κηρόμελο, «ἐπιθυμητά ὑπέρ χρυσίον καί λίθον τίμιον πολύν καί γλυκύτερα ὑπέρ μέλι καί κηρίον» (Ψαλ. ιη΄ [18] 11).

Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἀπό τό ἄρθρο «Τά τίμια γηρατειά», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2332/1.6.25/σελ. 259- 260.