Εὐαγγελικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 20 Αὐγούστου 2023, ΙΑ΄ Ματθαίου (Ματθ. ιη΄ 23-35)
Εἶπεν ὁ Κύριος τὴν παραβολὴν ταύτην· ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ βασιλεῖ, ὃς ἠθέλησε συνᾶραι λόγον μετὰ τῶν δούλων αὐτοῦ. ἀρξαμένου δὲ αὐτοῦ συναίρειν προσηνέχθη αὐτῷ εἷς ὀφειλέτης μυρίων ταλάντων. μὴ ἔχοντος δὲ αὐτοῦ ἀποδοῦναι ἐκέλευσεν αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ πραθῆναι καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ τὰ τέκνα καὶ πάντα ὅσα εἶχε, καὶ ἀποδοθῆναι. πεσὼν οὖν ὁ δοῦλος προσεκύνει αὐτῷ λέγων· κύριε, μακροθύμησον ἐπ’ ἐμοὶ καὶ πάντα σοι ἀποδώσω. σπλαγχνισθεὶς δὲ ὁ κύριος τοῦ δούλου ἐκείνου ἀπέλυσεν αὐτὸν καὶ τὸ δάνειον ἀφῆκεν αὐτῷ. ἐξελθὼν δὲ ὁ δοῦλος ἐκεῖνος εὗρεν ἕνα τῶν συνδούλων αὐτοῦ, ὃς ὤφειλεν αὐτῷ ἑκατὸν δηνάρια, καὶ κρατήσας αὐτὸν ἔπνιγε λέγων· ἀπόδος μοι εἴ τι ὀφείλεις. πεσὼν οὖν ὁ σύνδουλος αὐτοῦ εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ παρεκάλει αὐτὸν λέγων· μακροθύμησον ἐπ’ ἐμοὶ καὶ ἀποδώσω σοι. ὁ δὲ οὐκ ἤθελεν, ἀλλὰ ἀπελθὼν ἔβαλεν αὐτὸν εἰς φυλακὴν ἕως οὗ ἀποδῷ τὸ ὀφειλόμενον. ἰδόντες δὲ οἱ σύνδουλοι αὐτοῦ τὰ γενόμενα ἐλυπήθησαν σφόδρα, καὶ ἐλθόντες διεσάφησαν τῷ κυρίῳ ἑαυτῶν πάντα τὰ γενόμενα. τότε προσκαλεσάμενος αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ λέγει αὐτῷ· δοῦλε πονηρέ, πᾶσαν τὴν ὀφειλὴν ἐκείνην ἀφῆκά σοι, ἐπεὶ παρεκάλεσάς με· οὐκ ἔδει καὶ σὲ ἐλεῆσαι τὸν σύνδουλόν σου, ὡς καὶ ἐγώ σε ἠλέησα; καὶ ὀργισθεὶς ὁ κύριος αὐτοῦ παρέδωκεν αὐτὸν τοῖς βασανισταῖς ἕως οὗ ἀποδῷ πᾶν τὸ ὀφειλόμενον αὐτῷ. Οὕτω καὶ ὁ πατήρ μου ὁ ἐπουράνιος ποιήσει ὑμῖν, ἐὰν μὴ ἀφῆτε ἕκαστος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ἀπὸ τῶν καρδιῶν ὑμῶν τὰ παραπτώματα αὐτῶν.
Το ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΣΥΓΧΩΡΗΣΕΩΣ
«Οὐκ ἔδει καὶ σὲ ἐλεῆσαι τὸν σύνδουλόν σου, ὡς καὶ ἐγώ σε ἠλέησα;»
Τὴ διδακτικότατη παραβολὴ τῶν μυρίων ταλάντων ἀκούσαμε στὴ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπή. Ἕνας ἀνεξίκακος βασιλιὰς χάρισε τὸ ὑπέρογκο χρέος ποὺ τοῦ ὄφειλε κάποιος δοῦλος του καὶ τὸν ἄφησε ἐλεύθερο, διηγήθηκε κάποτε ὁ Κύριος. Ὁ δοῦλος ὅμως δὲν ἔπραξε τὸ ἴδιο σὲ κάποιον σύνδουλό του, ποὺ τοῦ ὄφειλε ἕνα ἀσήμαντο ποσό. Ἀντίθετα, τοῦ φέρθηκε μὲ πολλὴ σκληρότητα. Τὸν ἀπείλησε ζητώντας ἄμεση ἐξόφληση τοῦ χρέους καὶ τὸν ὁδήγησε στὴ φυλακή. Ὁ βασιλιὰς πληροφορήθηκε τὴ σκληρὴ αὐτὴ συμπεριφορὰ κι ἀφοῦ τὸν ἤλεγξε αὐστηρὰ γιὰ τὴν κακία του, τὸν παρέδωσε στὴ φυλακή, μέχρι νὰ ἐξοφλήσει κι ἐκεῖνος ὅλα ὅσα χρωστοῦσε.
Ἡ θαυμάσια αὐτὴ παραβολὴ μᾶς διδάσκει τὴ σπουδαία ἀρετὴ τῆς συγχωρήσεως καὶ μᾶς δίνει τὴν εὐκαιρία νὰ ἐξετάσουμε γιατί εἶναι ἀπαραίτητη ἡ συγχώρηση στὸν πνευματικό μας ἀγώνα καὶ πῶς θὰ τὴν ἀποκτήσουμε.
1. Ἀπαραίτητη γιὰ τὴν ψυχή μας
Ἡ συγχώρηση εἶναι ἡ ἀρετὴ ποὺ μᾶς καθιστᾶ ὅμοιους μὲ τὸν Θεό, γνήσια παιδιὰ τοῦ οὐράνιου Πατέρα. «Ἔσεσθε υἱοὶ ὑψίστου, ὅτι αὐτὸς χρηστός ἐστιν ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους καὶ πονηρούς. Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες, καθὼς καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί» (Λουκ. ς΄ 35-36), μᾶς προτρέπει ὁ Κύριος. Θὰ ἀναδειχθεῖτε κατὰ Χάριν παιδιὰ τοῦ πανάγαθου Θεοῦ, ποὺ εὐεργετεῖ ἀκόμη καὶ τοὺς ἀχάριστους καὶ πονηροὺς ἀνθρώπους. Νὰ γίνεσθε σπλαχνικοὶ στὰ λάθη τῶν ἄλλων, ὅπως ὁ οὐράνιος Πατέρας σας εἶναι σπλαχνικὸς πρὸς ὅλους σας.
Τίποτε δὲν μᾶς ἐξομοιώνει τόσο πολὺ μὲ τὸν Θεό, ὅσο τὸ νὰ συγχωροῦμε αὐτοὺς ποὺ θέλουν νὰ μᾶς ἀδικήσουν, τονίζει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. «Οὐδὲν οὕτως ὁμοιοῖ τῷ Θεῷ, ὡς τὸ τοῖς πονηροῖς καὶ τοῖς ἀδικοῦσιν εἶναι συγγνωμονικόν» (ΕΠΕ 9, 684). Ὅσο εἴμαστε μακρόθυμοι πρὸς τοὺς ἀδελφούς μας, τόσο ἀποδεικνύουμε ὅτι εἴμαστε γνήσια παιδιὰ τοῦ οἰκτίρμονος Θεοῦ. Σὲ τί ὕψος μᾶς ἀνεβάζει, ἀλήθεια, ἡ συγχώρηση!
Ἐπιπλέον, ὅταν εἴμαστε συγχωρητικοὶ στὰ λάθη τῶν ἀδελφῶν μας, τότε μποροῦμε νὰ ζητοῦμε ἀπὸ τὸν Κύριο νὰ συγχωρήσει καὶ τὸ πλῆθος τῶν δικῶν μας ἁμαρτιῶν. Μᾶς τὸ εἶπε ξεκάθαρα ὁ θεῖος Διδάσκαλος: «Ἐὰν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος» (Ματθ. ς΄ 14). Ἂν θέλουμε νὰ συγχωρήσει ὁ Θεὸς τὶς ἁμαρτίες μας, θὰ πρέπει νὰ συγχωροῦμε κι ἐμεῖς μὲ τὴν καρδιά μας ὅσους μᾶς ἀδίκησαν, μᾶς συκοφάντησαν, μᾶς πλήγωσαν ἢ μᾶς προσέβαλαν μὲ τὴ συμπεριφορά τους. «Σὲ κριτὴν ἐποίησε τῆς συγχωρήσεως τῶν σῶν ἁμαρτημάτων» (ΕΠΕ 32, 642). Ἐσένα τὸν ἴδιο ἔκανε κριτὴ τῆς συγχωρήσεως τῶν ἁμαρτημάτων σου ὁ Θεός, ἐπισημαίνει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Ἡ συγχώρηση λοιπὸν εἶναι ἀπαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου νὰ λάβουμε ἄφεση γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας. Πῶς ὅμως θὰ ἀποκτήσουμε τὴν ὑπέροχη καὶ τόσο σημαντικὴ αὐτὴ ἀρετή;
2. Χωρὶς κρατούμενα
Ὁπωσδήποτε δὲν εἶναι εὔκολη ἡ συγχώρηση. Ἀπαιτεῖ νὰ χωρέσουμε στὴν καρδιά μας ὅσους μᾶς ἔχουν ἀδικήσει. Ἀντὶ λοιπὸν νὰ κατακρίνουμε τοὺς ἀνθρώπους αὐτούς, ἂς ἀνακρίνουμε τὸν ἑαυτό μας κι ἂς ἀναλογισθοῦμε τὸ δικό μας χρέος ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. «Σύνδουλοι» εἴμαστε κι ἐμεῖς. Μήπως δὲν ἔχουμε κάνει λάθη; Δὲν ἔχουμε ἀδικήσει ἄλλους; Δὲν ἔχουμε πεῖ λόγια ποὺ πλήγωσαν τοὺς συνανθρώπους μας, τὰ ὁποῖα συγχώρησε ὁ Κύριος; Ἴσως νὰ ὑποφέρουμε γιὰ πράγματα ποὺ δὲν φταῖμε· εἴμαστε ὅμως ἔνοχοι σὲ τόσα ἄλλα ἁμαρτήματα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἐπιβεβαιώνουν ὅτι ἡ ἀδικία σὲ βάρος μας τελικὰ δὲν εἶναι ἀδικία.
Μᾶς ἐμπνέει ἐπιπλέον τὸ παράδειγμα τοῦ ἀνεξίκακου Κυρίου μας, ὁ Ὁποῖος κατὰ τὸ θεῖο Πάθος του «λοιδορούμενος οὐκ ἀντελοιδόρει, πάσχων οὐκ ἠπείλει» (Α΄ Πέτρ. β΄ 23), ὅπως σημειώνει ὁ ἀπόστολος Πέτρος. Δὲν ἀνταπέδιδε τὶς ὕβρεις. Δὲν φοβέριζε μὲ ἐκδικητικὲς ἀπειλές. Στὴν κορύφωση μάλιστα τοῦ πόνου καὶ τῆς ταπεινώσεώς του, πάνω στὸν Τίμιο Σταυρό του, ἔδειξε τὸ ὕψος τῆς ἀγάπης του προσευχόμενος στὸν Θεὸ Πατέρα νὰ συγχωρήσει ἐκείνους ποὺ Τὸν εἶχαν σταυρώσει: «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς· οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι» (Λουκ. κγ΄ 34). Ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου μας γίνεται γιὰ ἐμᾶς παράδειγμα, ἀλλὰ καὶ πηγὴ Χάριτος καὶ δυνάμεως γιὰ νὰ συγχωρήσουμε ὅσους μᾶς ἔχουν βλάψει.
Αὐτὴ ἡ ἀνεξικακία τοῦ Κυρίου μας ἐνέπνευσε καὶ τοὺς Ἁγίους ὅλων τῶν αἰώνων, ὅπως τὸν ἅγιο Διονύσιο τῆς Ζακύνθου, ὁ ὁποῖος συγχώρησε καὶ εὐεργέτησε τὸν φονιὰ τοῦ ἀδελφοῦ του· καθὼς ἐπίσης τὸν ἅγιο Νεκτάριο, ὁ ὁποῖος σὲ ὅλη τὴ ζωή του δὲν ἔπαψε νὰ διώκεται, νὰ συκοφαντεῖται καὶ νὰ συγχωρεῖ τοὺς διῶκτες καὶ τοὺς συκοφάντες του.
Ἂς συγχωροῦμε λοιπὸν κι ἐμεῖς μὲ τὴν καρδιά μας ὅσους μᾶς ἀδίκησαν. Ἂς «ἐκδικούμαστε» μὲ τὴν ἀγάπη, ὥστε νὰ ὁμοιάσουμε στὸν Θεὸ τῆς ἀγάπης καὶ νὰ λάβουμε τὸ πλούσιο ἔλεός του.
